Ναοί, ξωκλήσια και ιερά και η θέση τους στο "Λευκάδα η πατρίδα μου"




Ένα μεγάλο κομμάτι της ενασχόλησής μου με το νησί της Λευκάδας, είναι  και η καταγραφή των εκκλησιών της, για την ακρίβεια των χώρων λατρείας που υπήρχαν και υπάρχουν στο νησί.


Ξεκίνησα αρχικά με οδηγό τη λίστα των ιερών ναών και μοναστηριών που υπήρχε στη σελίδα της ΙΜΛΙ, καταγράφοντας τις εκκλησίες της πόλης και αυτές  στα χωριά, περισσότερο για να έχω ένα φωτογραφικό αρχείο που είχα σκοπό να το εντάξω μέσα στα ιστορικά των χωριών. Σύντομα ωστόσο ανακάλυψα ότι η λίστα αυτή ήταν ελλιπής, ίσως γιατί το σκεπτικό της δημιουργίας της αφορούσε κυρίως ναούς και ξωκλήσια που βρίσκονταν σε "λειτουργία", μεταφορικά και κυριολεκτικά.

Το αρχικό προφανές ήταν ότι υπήρχαν κι άλλοι ναοί που συναντούσα στους περιπάτους μου και έτσι κατέγραφα κι αυτούς. Παράλληλα και με τη λογική του "ρωτώντας πας στην πόλη", έπαιρνα πληροφορίες από τους κατοίκους των χωριών περισσότερο,  ότι υπήρχαν κι άλλα εκκλησάκια, συνήθως εκτός κατοικημένης περιοχής. Με αφετηρία αυτό και "ξεψαχνίζοντας" στη συνέχεια  βιβλία,, περνώντας ώρες ατελείωτες στη Χαραμόγλειο, για να βρω πληροφορίες για αυτές  που είχα ήδη καταγράψει, εμφανίστηκαν κι άλλες εκκλησίες μπροστά μου και έτσι μπήκα στη διαδικασία να τις αναζητήσω πια και στο πραγματικό τους περιβάλλον.

Να ΄μαι λοιπόν,  να παλεύω με ιστούς από αράχνες, βάτα και  ατέλειωτους ποδαρόδρομους για να ανακαλύψω αυτά τα κρυμμένα.

Να ΄μαι να ρωτώ βαβάδες και μπαρμπάδες ξανά και ξανά  για οδηγίες, να χάνομαι σε μονοπάτια, δάση και χωράφια.

Κάποια κατάφερα να τα ανακαλύψω, κάποια άλλα ακόμα μου παίζουν κρυφτό και κάποια δυστυχώς δεν θα τα βρω ποτέ μιας και πλέον δεν έχει απομείνει τίποτα από αυτά παρά ένα όνομα ξεχασμένο.

Η καταγραφή των εκκλησιών που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη δεν μου δίνει ξεκάθαρα έναν αριθμό να πω ... να τόσες είναι! Κατά προσέγγιση είναι περίπου 400 ενώ μια σειρά από αγιολογικά τοπωνύμια μπερδεύουν λίγο την κατάσταση, καθώς δεν είναι εύκολο να ξεκαθαρίσει αν αφορούν ονόματα εκκλησιών που έχουν πια χαθεί ή αν πρόκειται για τοποθεσίες που αποτέλεσαν περιουσιακό στοιχείο κάποια εκκλησιάς ή μοναστηριού, ή αν υπήρχε εκεί απλά κάποιο εικονοστάσι.

Όσον αφορά στο πληροφοριακό υλικό, στην επίσημη βιβλιογραφία υπάρχουν ιστορικά και άλλα στοιχεία για αρκετές εκκλησιές του νησιού, κυρίως της πόλης και κάποιες των χωριών αλλά και τα καθολικά των μοναστηριών. Για τις περισσότερες όμως, ιδίως των χωριών και όλα εκείνα τα ξεχασμένα ξωκλήσια, τα στοιχεία που έχω καταφέρει να συλλέξω είναι ελάχιστα και σε κάποιες περιπτώσεις σχεδόν μηδενικά. Μερικές φορές οι πληροφορίες κρύβονται μέσα σε παραμύθια και είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις τι είναι αλήθεια και τι όχι. Υπάρχουν φυσικά και τα αρχεία, αλλά αυτό είναι για μένα ένα δύσκολο κομμάτι για πολλούς λόγους.

Άλλο ένα πονεμένο κομμάτι της  έρευνας αυτής ήταν και οι λατινικού δόγματος εκκλησίες του νησιού. Θεωρώ ότι έχω καταφέρει και εντοπίσει τη θέση όλων όσων υπήρξαν αλλά οι πληροφορίες και εδώ είναι ελάχιστες αν και η χάρη μου έφτασε μέχρι τη Καθολική Επισκοπή της Κέρκυρας .

Όσον αφορά τα ιερά τώρα, μπορώ να βασιστώ μόνο στην επίσημη βιβλιογραφία που αναφέρει τις θέσεις και κάποια ιστορικά στοιχεία. Σαφώς κι έχω προφορική πληροφόρηση για πολύ περισσότερα όμως δυστυχώς είναι θέματα που δεν είναι ανακοινώσιμα και σε πρώτη φάση προτιμώ να "σιωπήσω" στο συγκεκριμένο κομμάτι και να αρκεστώ μόνο σε όσα "επιτρέπεται" να ειπωθούν, μιας και οι "αποδείξεις" μου δεν είναι εξακριβωμένες.

Τέλος μέσα σε όλο αυτόν τον πανικό τρύπωσαν κάποια στιγμή και τα εικονοστάσια του νησιού, κυρίως τα παλαιότερα και πετρόχτιστα. Σε αυτά έχω αρκεστεί στη φωτογραφική αποτύπωσή τους, καθώς το πληροφοριακό υλικό για αυτά είναι μάλλον ανύπαρκτο.

Να αναφέρω επίσης ότι το φωτογραφικό υλικό που θα συνοδεύει τα κείμενα, είναι δικό μου. Σε ελάχιστες ίσως περιπτώσεις θα χρησιμοποιηθούν φωτογραφίες τρίτων με σχετική αναφορά φυσικά του κατόχου. Οι φωτογραφίες αφορούν το εξωτερικό του ναού, σπάνια το εσωτερικό και αυτό γιατί στις περισότερες περιπτώσεις οι εκκλησιές που συναντούσα ήταν κλειδωμένες και δεν είχα τη δυνατότητα να φωτογραφίσω το εσωτερικό τους. 

Επίσης, όσον αφορά το πληροφοριακό υλικό, το κομμάτι "χριστιανική τέχνη" δεν ήταν μέσα στια αναζητήσεις. Αυτές αφορούσαν κυρίως τη θέση των ναών στο χώρο, το ιστορικό της κτίσης τους και το λαογραφικό στοιχείο που τις καλύπτει. Στις εξαιρετικές εργασίες των Πάνου Γ. Ροντογιάννη "Η Χριστιανικη Τέχνη στη Λευκάδα, εκδ. ΕΛΜ, Αθήνα 1974 και του Χρίστου Σολδάτου "Χρισιανική Ζωγραφική" εκδ. ΕΛΜ, Αθήνα 1999 όποιος επιθυμεί μπορεί να βρει τις πληροφορίες που χρειάζεται.


Με αυτή λοιπόν την εισαγωγή, ξεκινάω πλέον να καταγράφω και επισήμως μέσα στο "Λευκάδα η πατρίδα μου" τις εκκλησιές του κάθε χωριού με όσες πληροφορίες έχω έως τώρα συγκεντρώσει.

Θεώρησα ότι πλέον δεν έχει νόημα να μένουν τα ταπεινά μου ευρήματα σε σημειώσεις και άχρηστους φακέλους  γιατί το νόημα είναι να βγουν έξω και να γίνουν κτήμα όλων όσων νοιάζονται για το χτες του νησιού μας. Γιατί η γνώση του χτες, ακόμα και στο κομμάτι των εκκλησιών, είναι η σοφία το σήμερα, με τη λογική ότι για να αγαπήσεις και να παλέψεις για έναν τόπο πρέπει πρώτα να τον γνωρίσεις καλά, κι η γνωριμία ξεκινά από τα παλιά.

Χωριό, χωριό λοιπόν ξεκινώ να παρουσιάζω ναούς, ξωκλήσια και ιερά κι όπου κρίνω απαραίτητο και ο όγκος των πληροφοριών το επιτρέπει, θα γράφονται και ξεχωριστά άρθρα.

Καλή περιήγηση λοιπόν!

Χρυσούλα Σκλαβενίτη

Νηπιαγωγός με καταγωγή από τη Λευκάδα. Εδώ μέσα κάνω πράξη τα ελάττωμα μου: να φωτογραφίζω, να ερευνώ και να γράφω για το νησί μου, σ΄ ένα μείγμα ρομαντισμού και αυστηρού ρεαλισμού... γιατί πάντοτε ακροβατούσα ανάμεσα σ' αυτά τα δυο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου