Η Λευκάδα από το Α ως το Ω.
Ένας μικρός οδηγός-περιγραφή-αλφαβητάρι για τη Λευκάδα.


24 γράμματα, 24 προτάσεις που απέχουν κάμποσο από τις κλασικές τουριστικές ή μη προτάσεις που συνήθως κυκλοφορούν για το νησί μας.

Αλυκές και αλάτι

Το αλάτι στη Λευκάδα έχει μεγάλη ιστορία. Οι πρώτες αλυκές ιδρύθηκαν την περίοδο των Τόκκων στο νησί (1362-1479) και πρώτη φορά μνημονεύεται εμπόριο αλατιού το 1415. Βρίσκονταν κοντά στην σημερινή τοποθεσία της Μαρίνας της Λευκάδας και έπαψαν να λειτουργούν το 1948. Σήμερα δεν έχει απομείνει τίποτα από αυτές.



Οι Νέες Αλυκές γνωστές ως αλυκές Αλεξάνδρου, δημιουργήθηκαν από τους Ενετούς το 1688 στους Καρυώτες απέναντι από το νησάκι Φόρτι (Οχυρό Αλέξανδρος) και έπαψαν να λειτουργούν το 1989. Τα απομεινάρια τους μπορείτε να επισκεφτείτε στρίβοντας αριστερά προς την παραλία των Καρυωτών λίγο πριν το μέσο του χωριού. Εκεί υπάρχει και το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα.

Οι Αλυκές αποτελούν επίσης ιδιαίτερης σημασίας υγρότοπους καθώς φιλοξενεί πολλά είδη ορνιθοπανίδας και αποτελεί μια πολύ καλή επιλογή για περίπατο.

Τριπλής σημασίας τοποθεσία, οικονομία, ιστορία, φύση.

Το 1993 ο χώρος των Αλυκών αλλά και των συνοδευτικών οχυρωμάτων του Αλεξάνδρου (Φόρτι) και Κωνσταντίνου (Φορτίνο) κηρύχτηκαν ως διατηρητέα ιστορικά μνημεία. Βέβαια αυτό δεν τους έδωσε κάποιο ιδιαίτερο προνόμιο, αφού παραμένουν σε κατάσταση λήθης και κατάρρευσης χωρίς κανείς να νοιάζεται για την αναστύλωση και αξιοποίησή τους.

Σαν επισκέπτης που θα κάνεις τον περίπατό τους στην περιοχή, το πιθανότερο είναι να μη γνωρίζεις την ιστορία της, αλλά ούτε και την σημασία της σαν υγρότοπο καθώς η πληροφόρηση στην τοποθεσία είναι μάλλον ανύπαρκτη. Κάνεις τον περίπατό σου χωρίς ουσιαστικά να έχεις ιδέα τι είναι όλα αυτά που βλέπεις γύρω σου.

Ένα μικρό μουσείο για τις αλυκές ή ένα περίπτερο πληροφόρησης με έντυπο ή ηλεκτρονικό υλικό θα ήταν μια λύση .... αλλά δεν υπάρχουν χρήματα φυσικά ή μήπως απλά υπάρχει αδιαφορία;

Βὀλτοι

Στο κέντρο του νησιού υπάρχει το οροπέδιο του Αγίου Δονάτου όπου καλλιεργείται η περίφημη φακή Εγκλουβής. Εκεί γύρω από το ομώνυμο εκκλησάκι και το πλάτωμα με τα πηγάδια βρίσκονται διάσπαρτοι οι βόλτοι.

Πρόκειται για πέτρινες θολωτές κατασκευές κι οφείλουν το όνομά τους στον τρόπο κατασκευής τους ως βόλτα, δηλ. καμάρες και αποτελούσαν τη "θερινή κατοικία" των αγροτών από την Εγκλουβή που ουσιαστικά ξεκαλοκαίριαζαν στο οροπέδιο. Υπάρχουν πάνω από 150 βόλτοι στο οροπέδιο.

Οι τοίχοι τους είναι από 60 εκ. μέχρι 1 μέτρο και φτάνουν σε ύψος στα 2 – 2,50 μέτρα. Η κατασκευή τους γινόταν διπλολίθι (με εξωτερικό και εσωτερικό τοίχο) με τον εξωτερικό από λάντζα και τον εσωτερικό από ξερολιθιά.

Υπήρχαν τρεις τύποι βόλτων:
Τα απλά (μονοθάλαμα) βόλτα που ανήκαν σε πιο φτωχές οικογένειες και ήταν και τα λιγότερα. Φιλοξενούσαν ένα μικρό νοικοκυριό αν και οι αγρότες κοιμόνταν έξω σε χορτάρινες κρεβάτες (μπαράκες) καλυμμένες ολόγυρα με φτερά.
Τα διπλά ή δίδυμα με δυο θαλάμους συνεχόμενους που όμως δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους εσωτερικά αλλά είχαν ο καθένας τη δική τους είσοδο και διαφορετική λειτουργία, ο ένας για τα βόδια (μέχρι πέντε βόδια) με παχνιά κι ο άλλος για την τροφή, ενώ υπήρχε και ένας μικρός προθάλαμος στις δυο εισόδους με δική του είσοδο και πάντα ανοιχτή όπου προφυλαγόταν ο καλλιεργητής από τις καιρικές συνθήκες.
Τα τρίδυμα (τριπλά ή τρισχιδή) με τρεις θαλάμους. Η χρήση των δυο ήταν αυτή που ήδη αναφέραμε. Ο τρίτος ήταν για τις ανάγκες των γεωργών, ενώ υπήρχαν και εδώ προθάλαμοι. Αυτά ανήκαν στους πιο πλούσιους.



Οι κατασκευές ήταν πολύ γερές και αυτά που βλέπουμε σήμερα με ηλικία πάνω από 150 χρόνια αντέχουν ακόμα, κάποια σε πολύ καλή κατάσταση. Οι βόλτοι ήταν κυρίως κοντά στα αλώνια. Η κατασκευή των βόλτων δεν γνωρίζουμε πότε πρωτοξεκίνησε. Υπήρχαν όμως σίγουρα τέτοιες κατασκευές ήδη από τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας.

Πρόκειται επίσης για διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Κατά τη διάρκεια της Γιορτής της Φακής (6 Αυγούστου, κάθε καλοκαίρι) όλοι οι επισκέπτες θαυμάζουν αυτά τα μοναδικά κτίσματα που ωστόσο αφήνονται στη φθορά του χρόνου και της φύσης, χωρίς να παίρνουν τη θέση που τους αξίζει ως επισκέψιμος χώρος.

Απ΄ όσο γνωρίζω οι βόλτοι είναι ιδιόκτητοι. Και το πιθανότερο είναι τα έξοδα για την συντήρησή τους να είναι υπέρογκα. Δε γνωρίζω όμως να υπάρχει και κάποια ειδική μνεία, κάποιο πρόγραμμα μέσω των οποίων όποιος επιθυμεί να μπορεί να αναστυλώσει τον βόλτο του.
Σαφώς μπορείς να περιηγηθείς στους γύρω από το εκκλησάκι βόλτους, ωστόσο θα πρέπει να είσαι ιδιαίτερα προσεκτικός όταν αποφασίσεις να μπειςσε κάποιον από αυτούς.

Οι βόλτοι αποτελούν έναν ολόκληρο οικισμό στον οποίο θα μπορούσε κάποιος να περιηγηθεί. Θα μπορούσαν να είχαν μετατραπεί -υπήρχε σχετική πρόταση - σε ένα υπαίθριο μουσείο, στο πρότυπο για παράδειγμα της Σαρακατσάνικης Στάνης του Γυφτόκαμπου Ζαγορίου.

Γύρα

Μια εκπληκτική διαδρομή με το "καλημέρα" σου στο νησί.  Ο δρόμος, δεξιά σου η απέραντη αμμουδιά και η θάλασσα, αριστερά σου η λιμνοθάλασσα Αβλέμονας, το ιβάρι, το νησί. Και στη διαδρομή οι απαραίτητες στάσεις:

1. στην αφετηρία, στην αγαπημένη στους ντόπιους Αμμόγλωσσα, μια γλώσσα άμμου που μεγαλώνει και μικραίνει όποτε η θάλασσα το θελήσει, 
2. στο παλιό εργοστάσιο του ΤΑΟΛ που λειτουργούσε από το 1949 μέχρι και πριν λίγα χρόνια,
3. στον οικισμός της Γύρας με την Παναγιά του 15ου αι, ιδιοκτησία των προγόνων του Σικελιανού, 
4. στην παραλία της Γύρας, 
5. στη Γυράπετρα (το βορειότερο άκρο του νησιού), 
6. στους αιώνιους αμμόλοφους ... που η τύχη της πρώτη ύλης τους ακόμα αγνοείται, 
7. στους Μύλους, στους 5 που απέμειναν από τους 7, 8 ή 12 που υπήρχαν. Η κτίση του πρώτου, λένε, χάνεται στα χρόνια των Φράγκων στο νησί. Ο τελευταίος σταμάτησε να γυρνά τις φτερωτές του το 1954. Σήμερα βλέπουν τα φτερά των kitesurfers, μιας κι η περιοχή αποτελεί μια από τις πιο διάσημες πίστες του αθλήματος στη Μεσόγειο, και νιώθουν μάλλον ζήλια. 
8. και μετά ο Άη Γιάννης με την παραλία που τελειώνει στα βράχια και στα πεύκα πριν το σπίτι του Σταύρου και το γραφικό εκκλησάκι του ο Αντζούσης.

Αν κάνεις τη διαδρομή με αυτοκίνητο, βάλε δυνατά μουσική και άσε τα τζάμια ανοιχτά. Θα αφεθείς στον θαλασσινό αέρα και δεν θα ξέρεις που να πρωτοκοιτάξεις, το γαλάζιο δεξιά ή το πράσινο του νησιού αριστερά.

Το ποδήλατο ή ο περίπατος με τα πόδια είναι σίγουρα καλύτερες επιλογές. Συνδυάζουν τη γυμναστική με την απέραντη ομορφιά.

Δαμιλιάνι.

Τι είν΄ τούτο τώρα; Ας το πούμε αλλιώς: "Ηνωμένες Πολιτείες Λευκάδας". Ξέρω δε βοηθάει και πολύ!
Ας το ... παρουσιάσω ως πρέπει λοιπόν.

Πρόκειται για μικρούς οικισμούς στη νοτιοδυτική Λευκάδα που οι ντόπιοι τα έλεγαν χαριτολογώντας ΗΠΛ.
Είναι ο Νικολής, το Μανάσι, ο Άγιος Βασίλειος, οι Άγιοι Θεόδωροι. Ως Δαμιλιάνι, σε διάφορες πηγές ανά τους αιώνες, παρουσιάζονταν επίσης ο Ρουπακιάς και τα Χορτάτα.
Οικισμοί κρυμμένοι μέσα στο πράσινο στις δυτικές παρυφές των Σταυρωτών (ψηλότερη κορυφή στα 1182 μ.).

Σήμερα ο Άγιος Βασίλειος, οι Άγιοι Θεόδωροι και ο Ρουπακιάς είναι πλέον εγκαταλελειμμένοι, σχεδόν ξεχασμένοι. Ο Νικολής και το Μανάσι αντέχουν ακόμα, γραφικά, όμορφα χωριά, νιώθεις ότι ταξιδεύεις στο χρόνο, όταν τα επισκέπτεσαι.


Εκεί, στο Νικολή, στα Μιλιανάτα, υπήρχε ένα μικρό μοναστήρι του 1650 και πλάι του βρέθηκε πρόσφατα ναΐσκος που πιθανολογείται ότι είναι του 10ου αι. - αν ισχύει πρόκειται για το παλαιότερο βυζαντινό μνημείο του νησιού.

Τα Χορτάτα από την άλλη κρατούν καλύτερα και μάλιστα είναι διάσημα τελευταία χάρις στο Αλώνι, το πολυβραβευμένο εστιατόριο που ένας "τρελός" σεφ αποφάσισε να στήσει εκεί, στην άκρη του κόσμου! Και δεν το μετάνιωσε!

Ε.

Ευαγγελίστρια στο Νιχώρι

Η μοναδική εκκλησία με τρούλο στο νησί. Αφιερωμένη στην Παναγία υποδέχεται τους επισκέπτες στο Νιχώρι, έναν σχεδόν εγκαταλελειμμένο μέχρι πριν λίγο καιρό οικισμό, που γνωρίζει άνθηση τα τελευταία χρόνια, καθώς ανακαινίζονται τα σπίτια του, με νέους, αλλοδαπούς κυρίως ιδιοκτήτες και χάρη στη υπέροχη θέα του και την ησυχία του, αποτελεί έναν παράδεισο.


Ο τρούλος του 1940 αντικατέστησε παλαιότερο του 18ου αι. Στο ναό υπάρχουν έργα των Ιωάννη Ρούσσου (μεταξύ 1818-1820), και πρωτοστατεί ο Ευαγγελισμός έργο του 1820, ενώ οι τοιχογραφίες είναι πιθανόν του 18ου αι.

Εννοείται ότι δεν θα μείνεις στην εκκλησία. Θα βολτάρεις στα δρομάκια, θα ανακαλύψεις τις υπόλοιπες εκκλησίες του χωριού, θα φτάσεις στο σχολείο και θα ζηλέψεις, γιατί θα ήθελες να έχεις ένα σχολείο με τέτοια θέα. Μη ξεχάσει να ρωτήσεις πως να πας και στη Μελάνυδρο κρήνη της Οδύσσειας, στην πηγή στο Μαυρονέρι, έτσι για να ταξιδέψεις ακόμα πιο πίσω στο χρόνο.

Ζ.

Ζενίθ

ΜΗΝ επισκεφτείς τη Λευκάδα στο ζενίθ της τουριστικής περιόδου. Το καυτό μήνα Αύγουστο, όπως και παντού στην Ελλάδα άλλωστε, δεν θα μπορέσεις να απολαύσεις την πραγματική ομορφιά του νησιού. Καλύτερες εποχές είναι το φθινόπωρο και η άνοιξη, όταν η φύση ντύνει με το ζενίθ της ομορφιάς της κάθε σημείο του νησιού.

Η.

Ηλιοβασίλεμα

Φημίζεται λένε το ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης. Είναι επειδή δεν έχουν δει αυτό της Λευκάδας. Επιλέξτε σημείο, όπου θέλετε αρκεί να ΄ναι δυτικά του νησιού, ή έστω να ΄χει θέα δυτικά.

Πολλές οι επιλογές.

1. στη Γύρα, κοντά την πόλη 
2. στο παλιό σχολείο στους Τσουκαλάδες 
3. στο αγνάντι πριν τον Άγιο Νικήτα 
4. για πιο φασαρία στο Κάθισμα, τα beach bars εκείνη την ώρα αλλάζουν το ύφος της μουσικής και γίνονται πιο ατμοσφαιρικά. 
5. στην κοσμοπολίτικη Ράχη στην Εξάνθεια, με τα "παραπέντε" να πέφτουν στα θερμά χρώματα του ήλιου. 
6. αλλά και στο Αθάνι, 
7. ή στο αγνάντιο πάνω από του Εγκρεμνούς, 
8. στο πολύβουο Πόρτο Κατσίκι. 
9. στο Φάρο για να ζήσεις το βασίλεμα του ήλιου σε όλο το μεγαλείο του

Δεν είναι μια και δυο οι επιλογές .... Είναι πολλές!

Θ.

Θάλασσα

Καθόλου πρωτότυπη τούτη η πρόταση, συμφωνώ, αλλά έλα που στη Λευκάδα η θάλασσα είναι η μια, η απόλυτη, η μοναδική!


Έχει και όνομα: Ιόνιο! Το απέραντο μπλε.

Χωρίς άλλες κουβέντες!

Ι.

Ιβάρι

Το φυσικό ιχθυοτροφείο της Λευκάδας.

Το Ιβάρι σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ (1971) / Natura 2000 για τους Υγροβιότοπους Διεθνούς Σημασίας, έναν από τους σημαντικότερους υγρότοπους της Δυτικής Ελλάδας, χαρακτηρισμένος ως περιοχή ιδιαίτερου κάλλους.  Αποτελείται από το Μεγάλο Ιβάρι της δυτικής λιμνοθάλασσας (Αυλέμονας) και το μικρό (και παλαιότερο) στην ανατολική.

Κέφαλοι, μυξινάρια, τσιπούρες, λαυράκια, σάλπες, σαργοί, σαργομύτες, κοτσομούρες, γλώσσες, σπάροι, γαρίδες , χέλια, κ.ά είναι κάποια από τα είδη που μεγάλωναν στους χώρους του. Από τους κέφαλους (μπάφες) παράγεται και το διάσημο αυγοτάραχο.


Τα ιχθυοτροφεία ανήκουν (ή μήπως ανήκαν; -δεν είμαι σίγουρη για την τύχη τους) στο Δήμο Λευκάδας με συνιδιοκτήτη και το δήμο Μεγανησίου με μικρό ποσοστό. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, ως δημοτική επιχείρηση ήταν μάλλον ζημιογόνα και με την απόφαση 485/2016 το δημοτικό συμβούλιο Λευκάδας αποφάσισε τη μετατροπή τους σε Ιχθυοτροφικό – Οικοτουριστικό Πάρκο και την εκμίσθωση του Αβλέμονα.

Βέβαια κάτι τέτοιο δεν έχει πέσει στην αντίληψή μου να έχει συμβεί έως τώρα. Από κει και πέρα ένας περίπατος δίπλα στο ιβάρι είναι σίγουρα μια ευχάριστη εμπειρία, ειδικά την εποχή που τα πουλιά που ξεχειμωνιάζουν στο νησί επισκέπτονται τις καλαμωτές του. Ενώ την ώρα του ηλιοβασιλέματος μπορείς να θαυμάσεις μοναδικές εικόνες.

(Άγιος) Κήρυκος

Εκκλησία στο Αθάνι. Χτίστηκε στη θέση αρχαίου ιερού, άγνωστο όμως σε ποιον αφιερωμένο, επί Τουρκοκρατίας. Υπήρξε περιορισμένης έκτασης μοναστήρι με όχι ιδιαίτερη οικονομική δύναμη. Σώζεται τμήμα τοιχογραφίας στον ανατολικό του τοίχο καθώς και η παλιά εικόνα του προσκυνηταρίου, που “περιγράφει” την ομολογία και το μαρτύριο του Αγίου ενώπιον του ηγεμόνα και της μητέρας του Αγίας Ιουλίττης.

Επανειλημμένα κατεδαφίστηκε από σεισμούς. Τη σημερινή μορφή του πήρε τη δεκαετία του ΄80. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης εδώ είναι ότι στον περίβολο του βρίσκονται σε εξέλιξη αρχαιολογικές ανασκαφές η οποία έως τώρα έχει να επιδείξει ερείπια ενός μεγάλου οικοδομήματος, έναν “ληνό” καθώς και πολλά άλλα ευρήματα.


Εικάζεται ότι το αρχαίο ιερό πάνω στο οποίο είναι χτισμένο το εκκλησάκι ήταν αφιερωμένο στη λατρεία του θεού Ερμή και ότι η αφιέρωση στον Άγιο Κήρυκο σχετίζεται με το κηρύκειο, σύμβολο του θεού.

Λ.

Λαδόπιτα και λαδοκούλουρα

Δεν θα φύγεις από το νησί, είτε είσαι ντόπιος ή επισκέπτης, αν δεν έχεις στις αποσκευές σου αυτά τα δύο πεντανόστιμα "σουβενίρ". Αναζήτησέ τα σε κάθε αρτοποιείο του νησιού.


Η λαδόπιτα αποτελεί το απόλυτο λευκαδίτικο γλυκό με τους χίλιους ρόλους. Είναι η βασιλόπιτα την Πρωτοχρονιά, είναι η τούρτα στους γάμους, είναι το κέρασμα στη γιορτή. Τα υλικά του απλά: λάδι, αλεύρι, ζάχαρη, μέλι. Η νοστιμιά του .... σύνθετη, μεθάει τον ουρανίσκο που δεν ηρεμεί αν δεν τελειώσει το ταψάκι που υπάρχει μπροστά του.

Τα λαδοκούλουρα δοκιμάστε τα με ελληνικό καφέ ή καυτό κακάο. Ή και μόνα τους. Και στις τρεις περιπτώσεις έχετε εξαφανίσει το κιλό χωρίς να το καταλάβετε.

Μεγανήσι

Μικρό νησί μεγάλης ομορφιάς. Βρίσκεται νοτιοανατολικά της Λευκάδας. Ανήκει στο σύμπλεγμα των Τηλεβοϊδών νήσων και η ακτογραμμή του θυμίζει φιόρδ.


Στο νησί θα δεις τρία χωριά: Το Βαθύ, παραδοσιακό ψαροχώρι με γραφικό λιμάνι, τουριστικό θέρετρο και αγαπημένο αραξοβόλι θαλαμηγών. Το Σπαρτοχώρι, χτισμένο ψηλά, με παραδοσιακά σπίτια, στενά σοκάκια και εκπληκτική θέα. Το Κατωμέρι, παραδοσιακό χωριό, χτισμένο σε λόφο με θέα τον κόλπο του Αθερινού.

Ατέλειωτοι μικροί κόλποι, υπέροχες μικρές παραλίες όπως τα Σπήλια, το Πασουμάκι, τα Αμπελάκια, το Φανάρι, το Λιμονάρι, την Ελιά, την Λουτρολίμνη, την Μπερέτα, καθώς η παραλία του Αη Γιάννη με το ομώνυμο ιστορικό εκκλησάκι ντυμένο με όλους τους θρύλους του νησιού.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χερσόνησος στα νότια του νησιού, που καταλήγει στο ακρωτήριο Κεφάλι, με το άγριο τοπίο, το παλιό εξωκλήσι του Αγίου Γρηγορίου και τα προσβάσιμα από την θάλασσα σπήλαια των Παπανικολή και Γιοβάνη.

Το νησί συνδέεται ακτοπλοϊκά με το Νυδρί. Η απόσταση διαρκεί περίπου 25 λεπτά και το πλοίο προσεγγίζει τα λιμάνια Σπήλια και Βαθύ.

Η αρχαία ονομασία του ήταν Τάφος, από τον γιο της Ιπποθόης και του Ποσειδώνα, ενώ ο λαός του, οι Τάφιοι, αναφέρονται στην Οδύσσεια ως εξαιρετικοί έμποροι και θαλασσοπόροι. Το νησί ακολουθεί ιστορικά την πορεία της Λευκάδας, μέχρι την προσάρτηση του στη μητέρα Ελλάδα το 1864 μαζί με τα υπόλοιπα νησιά της Επτανήσου.

Είτε σαν ημερήσια εκδρομή, είτε σαν επιλογή διακοπών, το Μεγανήσι θα ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.

Νήρικος -Αρχαία Λευκάς

Από την νότια είσοδο της πόλης της Λευκάδας και προς τα νότια, καλύπτοντας την συνοικία Καλιγόνι, τον λόφο Κούλμο και μέχρι τους Καρυώτες και την Λυγιά, υπάρχει μια τεράστια έκταση αρχαιολογικών ευρημάτων που περιλαμβάνουν τα ερείπια της περιτοιχισμένης αρχαίας πόλης “Λευκάς”, τα δυο νεκροταφεία της, μεμονωμένα μνημεία και διάσπαρτα οικοδομικά λείψανα από τάφους, αγροικίες, λιμενικές εγκαταστάσεις και τμήματα τείχους, πολλά από τα οποία προϋπήρχαν των Κορινθίων και ανήκαν στην ακόμα αρχαιότερη πόλη Νήρικο.


Η πόλη “Λευκάς” ιδρύθηκε από τους Κορίνθιους το τελευταίο τέταρτο του 7ου πΧ αιώνα και διατηρήθηκε ως πρωτεύουσα του νησιού σε αυτήν την τοποθεσία μέχρι και τα πρώτα χρόνια της Βυζαντινής κυριαρχίας στο νησί. Τον 6ο μΧ αιώνα αναφέρεται ότι καταστράφηκε από σεισμό και ότι η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε σε υψηλότερο σημείο, χωρίς όμως να υπάρχουν επαρκή στοιχεία ούτε για την νέα αυτή πόλη αλλά ούτε και για την γενικότερη περίοδο μέχρι την κυριαρχία του νησιού από τους Δυτικούς το 1300.

Ανασκαφές στην περιοχή έγιναν το 1901 από το συνεργάτη του Doerpfeld, E. Kruger, που έδωσε ιδιαίτερη σημασία στο κομμάτι που αφορούσε το αρχαίο λιμάνι της πόλης και την λιμνοθάλασσα που σχετίζονταν με την θεωρία του περί Ομηρικής Ιθάκης.

Σε αυτές τις ανασκαφές, στο λόφο Κούλμο εντοπίστηκε τότε τμήμα αρχαίου θεάτρου. Τον Δεκέμβριο του 2015 μετά από ανασκαφικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτ/νιας & Λευκάδας σε συνεργασία με τον Δήμο Λευκάδας η θέση του εντοπίστηκε και τα νέα στοιχεία έδειξαν μιας μεγάλης σημασίας για την Λευκάδα ανακάλυψη, ένα μεγάλων διαστάσεων αρχαίο θέατρο, το μοναδικό μέχρι αυτή την στιγμή στα Ιόνια νησιά.

Δυστυχώς ο απέραντος αυτός αρχαιολογικός χώρος, δεν είναι επισκέψιμος. Τα ερείπια χάνονται μέσα στη βλάστηση και στις ιδιοκτησίες. Μπορεί κάποιος να εντοπίσει κομμάτια του τείχους σε περιπάτους σε μονοπάτια της περιοχής ή να πέσει τυχαία πάνω στο αρχαίο θέατρο, καθώς δεν υπάρχει κάποια ένδειξη για το πώς μπορεί κάποιος να το επισκεφτεί.

Ξ.

(των) Ξένων (Παναγιά).

Εκκλησία στην Πλατεία Μαρκά, κοντά στην κεντρική αγορά της πόλης της Λευκάδας. Το αρχικό εκκλησάκι χτίστηκε το 1718. Πήρε τις σημερινές της διαστάσεις το 1836. Ανακαινίστηκε εκ νέου μετά το 2003.

Πήρε την ονομασία “Παναγιά των Ξένων” επειδή σε αυτήν εγγράφονταν ενορίτες όσοι δημόσιοι υπάλληλοι με καταγωγή εκτός Λευκάδος εργάζονταν στο νησί. Η ύπαρξη ναού “των Ξένων” είναι συνήθεια που απαντάται και σε άλλα νησιά του Ιονίου.

Ως ξένος λοιπόν, κάνε ένα πέρασμα από την εκκλησία κόσμημα στην πόλη της Λευκάδας.

Ο.

Οδηγήτρια

Θεωρείται το αρχαιότερο σωζόμενο εκκλησιαστικό μνημείο του νησιού. Ωστόσο νέα ευρήματα δίνουν αυτό τον τίτλο σε εκκλησάκι στο Νικολή. Βρίσκεται στην άκρη του ελαιώνα της πόλης, στο δρόμο για Καρυά.

Σχετικά με την ίδρυση του υπάρχει η παράδοση ότι οικοδομήθηκε το 1464 από την Ελένη Παλαιολογίνα, για την μνήμη της κόρης της Μέλισσας (συζύγου του Λεονάρδου Γ΄ Τόκου, δούκα της Λευκάδας) που πέθανε το 1463 και ότι εκάρη η ίδια η Ελένη μοναχή με το όνομα Υπομονή και διετέλεσε ηγουμένη της γυναικείας Μονής μέχρι το θάνατό της το 1474. Το πιο σίγουρο είναι ότι η Ελένη ανακαίνισε το ναό και φρόντισε για την εικονογράφησή του.

Το καθολικό της μονής είχε τοιχογραφίες που ανάγονται στα μέσα του 15ου αιώνα, οι οποίες έχουν αποτοιχιστεί και φυλάσσονται στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας. Είναι αφιερωμένο στην Παναγία Οδηγήτρια και φυσικά δεν λειτουργεί. Η πύλη και ο αυλόγυρος της είναι των νεώτερων χρόνων, ίσως μετά το σεισμό του 1912.

Πρόκειται για ένα ακόμα ανεκμετάλλευτο μνημείο του νησιού. Αν ο χώρος γύρω από το καθολικό δεν είναι λογγωμένο, οι μόνιμες εργασίες αναστήλωσης, δεν επιτρέπουν την είσοδο στον επισκέπτη.

Π.

Πριγκηπονήσια

"Σπάρτη, Σκορπιός και Τσόκαρι, Σκορπίδι και Χελώνι, εγίνανε όλα μαζί της Μαδουρής γειτόνοι"

Να πω την αλήθεια δεν έχω ιδέα ποιος εμπνεύστηκε το παραπάνω στίχο. Το άκουγα χρόνια από το στόμα του παππού μου και το συγκράτησα. Περιγράφει ακριβώς τα Πριγκηπονήσια. Πρόκειται για μια συστάδα μικρών νησιών στην ανατολική πλευρά της Λευκάδας. Ανήκουν στο σύμπλεγμα των Τηλεβοϊδών ή Ταφίων Νήσων.

Αποτελούνται από την Μαδουρή, το Σκορπιό, το Σκορπίδι, την Σπάρτη, το Χελώνι, και το Τσοκάρι και κάμποσες βραχονησίδες ανάμεσά τους.

Καθένα έχει την ιδιαίτερη ιστορία του. Τα πι διάσημα σίγουρα είναι ο Σκορπιός και η Μαδουρή. Το πρώτο γιατί έχει συνδεύσει το όνομά του με τον μεγιστάνα Αριστοτέλη Ωνάση και το δεύτερο με τον εθνικό Λευκάδιο ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Έκαναν καλές επιλογές οι Αριστοτέληδες ....
Ο Σκορπιός σήμερα ανήκει στο Ρώσο μεγιστάνα Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ.


Τα νησάκια δεν είναι επισκέψιμα. Μπορείς να απολαύσεις την ομορφιά τους από μακριά ή από λίγο πιο κοντά μέσω των ημερόπλοιων που διοργανώνουν κρουαζιέρες από το Νυδρί. Αν τα δεις από ψηλά αποτελούν μια εκπληκτική εικόνα, απερίγραπτης ομορφιάς.

Ρ.

Ροδἀκι.

Μυστηριακή τοποθεσία. Τόπος που μπλέκονται μύθοι της αρχαιότητας με το χριστιανικό στοιχείο, τόσο πολύ, που ίσως είναι δύσκολο να τα ξεχωρίσεις.

Από το 1654 είναι εκεί χτισμένο το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, ή "Σερνικάρη".
Βρίσκεται στον ομώνυμο λόφο, νότια του χωριού Βουρνικάς.

Ο Wilhelm Dörpfeld το 1905 σε ανασκαφές του, ανακάλυψε ότι το καθολικό της μονής είναι χτισμένο στο δάπεδο αρχαίου δωρικού ναού, του 5ου ή 6ου αιώνα πΧ, αγνώστου γυναικείας θεότητας, ο οποίος ήταν μεγαλύτερος από το ναό του Ηφαίστου στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας αλλά και του Ποσειδώνα στο Σούνιο και λειτουργούσε μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Εικάζεται ότι πρόκειται για την θεά Δήμητρα, λόγω ευρημάτων που παραπέμπουν στη λατρεία της θεάς.


Η παράδοση αναφέρει ότι όποιο άτεκνο ζευγάρι κατά τη διάρκεια της λειτουργίας προσπαθήσει να “κολλήσει” ένα μικρό κέρμα στην εικόνα του αγίου, και τα καταφέρει, σύντομα θα αποκτήσει παιδί και μάλιστα αγόρι. Γι΄ αυτό και το “Σερνικάρης”. Κι εδώ ίσως να κολλάει και η λατρεία της Δήμητρας, καθώς σχετίζεται με τη γονιμότητα της γης.

Η εκκλησία είναι χτισμένη από πολλά κομμάτια του αρχαίου ναού. Η Αγία Τράπεζα είναι τοποθετημένη πάνω σε κιονόκρανο του αρχαίου ναού, όπως και η Ιερά Πρόθεση (Ιερό Βήμα). Στο ιερό υπάρχουν επίσης τοιχογραφίες εξαιρετικής τεχνοτροπίας, που έχουν διατηρηθεί σε ικανοποιητική κατάσταση (μέσα 17ου -18ος αιώνας).

Έχει πρόσφατα ανακαινισθεί και λειτουργεί κατά καιρούς. Ωστόσο η προσπάθεια να ζωγραφιστεί εκ νέου με τοιχογραφίες είναι μάλλον μια άτυχη στιγμή του εμπνευστή αυτής της διαδικασίας. Για την ακρίβεια καταστροφική έμπνευση.

Το Ροδάκι είναι επισκέψιμο την ημέρα της γιορτής του Αγίου στις 18 Μαΐου και από όσο γνωρίζω γίνονται εκεί βαφτίσεις, συνήθως των αγοριών που οι γονείς ζήτησαν τη βοήθεια του Σερνικάρη άγιου για να τα αποκτήσουν. Προσωπικά έχω πετύχει και πρωινό πανηγύρι στο Ροδἀκι κάποιον Αύγουστο.

Ως τοποθεσία είναι υπέροχη, μέσα στο πράσινο με θέα προς τα νότια του νησιού, τον κόλπο της Βασιλικής και τα χωριά Μαραντοχώρι Εύγηρο και Κοντάραινα.

Σ.

Σκάροι

΄Ο,τι και να πεις για το βουνό αυτό είναι λίγο. 

Οι Σκάροι με ύψος 673 μ. είναι το θεϊκό βουνό της Λευκάδας. Δεσπόζει στην ανατολική ακτή από το ύψος της Νικιάνας και νοτιότερα και φτάνει μέχρι το Λιβάδι της Καρυάς, κουβαλώντας επάνω του παλιούς πανέμορφους οικισμούς (Αλέξανδρος, Κολυβάτα, Πλατύστομα), μοναστήρια (Ησυχαστήριο Αγίων Πατέρων, Άγιος Γεώργιος, Κόκκινη Εκκλησιά) και κάμποσα μικρά ξωκλήσια χαμένα στη λήθη και τυλιγμένα στη σιωπή που οι άγιες βελανιδιές φροντίζουν να υπάρχει.
Λέγεται και "Άθως της Λευκάδας" λόγω του έντονου θρησκευτικού στοιχείου που το χαρακτηρίζει.

Σύμφωνα με τον Wilhelm Dörpfeld και τη θεωρία του περί Ομηρικής Ιθάκης, πρόκειται για το βουνό που ο Όμηρος αναφέρει στην Οδύσσεια ως “Νήιον”. “…ίσως το όνομα Νήιον σχετίζεται με τις δρυς του βουνού και τις Νύμφες των πηγών. Νήιος λέγεται ο Δίας στο ιερό της Δωδώνης, κάτω από τις δρυς (βελανιδιές).” Αυτές οι βελανιδιές κάνουν και το βουνό μοναδικό. Το περίφημο δρυοδάσος του που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος των κορυφών του και των πλαγιών του με ρουπάκια, ένας είδος βελανιδιάς που αναπαράγεται αυτοφυώς στην περιοχή εδώ και εκατοντάδες χρόνια.

Η θέα από ορισμένα σημεία του είναι απλά απέραντη και εκπληκτική.



Τόπος ιστορικής, θρησκευτικής, φυσιολατρικής, βοτανικής, λαογραφικής, οικονομικής σημασίας.

Στα μονοπάτια του πραγματοποιούνται κάθε Οκτώβρη, από το 2014, αγώνες ορεινού τρεξίματος, το Lefkas Trail Rain, ένα μεγάλο αθλητικό γεγονός του νησιού με τη συμμετοχή αθλητών από όλο τον κόσμο.

Περισσότερα για τους Σκάρους, για να μη κουράζω εδώ, μπορείτε να δείτε σε δύο αφιερώματα που είχα κάνει [εδώ] και [εδώ].

Αν είχατε μια μόνο τοποθεσία να επισκεφτείτε στη Λευκάδα, επιλέξτε τους Σκάρους.

Τ.

Τρέχω

Lefkas Trail Run: Αγώνες ορεινού τρεξίματος στους Σκάρους. Πραγματοποιήθηκαν πρώτη φορά τον Οκτώβρη του 2014 με συμμετοχή 184 αθλητών από όλη την Ελλάδα. Η κύρια διαδρομή περιλαμβάνει ανάβαση και κατάβαση από το βουνό των Σκάρων, σε ένα μοναδικό μονοπάτι απίστευτης ομορφιάς.


Πρόκειται για μια πολύ σημαντική διοργάνωση που δεν αφορά μόνο σαν αθλητικό γεγονός αλλά έχει και σαν στόχο την ευρύτερη ανάδειξη του σπάνιου δρυοδάσους των Σκάρων και την προστασία του από διάφορες παράνομες χρήσεις και παρεμβάσεις καθώς και την αφύπνιση της πολιτείας για την προστασία του.

Περισσότερα για τον αγώνα [εδώ].

Στη Λευκάδα διοργανώνεται επίσης κάθε Μάιο ο Πράσινος Ημιμαραθώνιος στην Γύρα την ώρα του ηλιοβασιλέματος. Περιγράψαμε παραπάνω τη διαδρομή και το ενδιαφέρον της. Περισσότερες πληροφορίες δείτε [εδώ].

Υ.

Ύψος - σημεία με απόλυτη θέα

Δύσκολο γράμμα το Υ.

Ας επιλέξουμε τη λέξη "ύψος" λοιπόν. Όχι ότι έχει ιδιαίτερα μεγάλα υψόμετρα το νησί, αλλά επειδή από κάθε ψηλό σημείο του θα δεις μια διαφορετική εικόνα, ακόμα και αν κοιτάζεις την ίδια θέα.

Εύκολα προσβάσιμα σημεία για απερίοριστη θέα στο νησί είναι κάμποσα και πολύ πρόχειρα εδώ θα αναφέρω λίγα:

1. τη μονή Φανερωμένης, την πολιούχο του νησιού, με θέα προς τη Γύρα, το Ιόνιο, τα ατελείωτα βουνά της Ηπείρου
2. διάφορες τοποθεσίες στους Σκάρους, όπως στις κεραίες (εντάξει, θα πρέπει να ρωτήσεις το πώς θα πας εκεί και να ΄χεις και αυτοκίνητο που αντέχει την ταλαιπωρία, αν και μπορείς πάντα να το πας περπατώντας) με υπέροχη θέα προς τα Πριγκιπονήσια, τα Ακαρνανικά όρη και μέχρι όσο πάει στα νοτιοανατολικά το μάτι σου, στο Νυδρί και το Βλυχό κι άλλα ακόμα πολλά. 
3. το εκκλησάκι του Αη Γιάννη του Ριγανά στο Άλατρο με θέα προς την ανατολή
4. το καμπαναριό της Αγίας Παρασκευής έξω από το χωριό Άγιο Ηλία με θέα σε όλο το νότιο κομμάτι του νησιού και μέχρι την Κεφαλονιά και την Ιθάκη κι ίσως και ακόμα παραπέρα
5. το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου στον Πόρο με πανοραμική θέα στον κόλπο της Ρούδας 
6. για τους πιο ψαγμένους, η σπηλιά του Αγίου Στεφάνου στο Σπανοχώρι με θέα όλη την Ακόνη (για πληροφορίες στη διάθεσή σας).
7. το αγνάντιο πριν το Άγιο Νικήτα με θέα το απέραντο Ιόνιο και το μοναδικό παραθαλάσσιο χωριό της δυτικής ακτής
8. το αγνάντιο πάνω από τους Εγκρεμνούς, στη διασταύρωση για Πόρτο Κατσίκι και Φάρο
9. το φάρο γιατί το να κοιτάς τα βράχια που σύμφωνα με το μύθο πήραν τη ζωή της Σαπφούς δεν είναι λίγο.
10. το εκκλησάκι του Αγίου Ηλία ψηλά πάνω από την Εγκλουβή

Φυσικά υπάρχουν εκατοντάδες άλλα σημεία ... Ανακάλυψε τα, μη τα περιμένεις όλα από μένα.

Φ.

Φολκλόρ

Χ.

Χωριά

Ψ.

Ψαροχώρια

1. η Λυγιά, που ο πολύ δραστήριος σύλλογος της φροντίζει κάθε Αύγουστο να ξυπνά μνήμες σε μια εξαιρετική εκδήλωση για τους παλαιούς τρόπους ψαρέματος. Από τα μεγαλύτερα αλιευτικά κέντρα, κάποτε της δυτικής Ελλάδας, διατηρεί λίγο χρώμα και λίγο άρωμα
2. τα Σύβοτα, κόλπος κλειστός. Φαντάσου να αφήνουν οι Φαίακες στην παραλία τους τον κοιμισμένο Οδυσσέα. Κι εκεί παραδίπλα οι ψαράδες να ετοιμάζονται να φύγουν να ρίξουν τα δίχτυα τους. Τα Σύβοτα, οφείλω να ομολογήσω, ότι αν και top τουριστικός προορισμός, και μάλιστα ποιότικος, έχει κρατήσει κάμποσο το χρώμα του
3. η Βασιλική, η νύμφη του νότου. Από τα πολύ αγαπημένα μου μέρη. Οι ψαρόβαρκες , κάποιες τουλάχιστον, είναι ακόμα εκεί δεμένες, κάτω από τη σκιά των ευκαλύπτων. Αρνητικό, πολύ αρνητικό κομμάτι οι κακογουστιές αρκετών "τουριστικών επιχειρηματιών" που στην κυριολεξία εξαφανίζουν την ομορφιά του χωριού και τα αυτοκίνητα που εξ ανάγκης περνούν από την παραλία για να πάνε στο νότιο μέρος του χωριού, στα Κολυβάτα
   
   
   

   Ω.

(Το) ωραιότερο νησί του κόσμου! Τουλάχιστον του δικού μου κόσμου