Στάθης Χαλικιόπουλος .... με του μαχαιριού την κόψη


Τον Στάθη τον γνώρισα το καλοκαίρι του 2014, στο Πρώτο Φεστιβάλ Γαστρονομίας, στο Μαρκά.
Εκείνη την πρώτη χρονιά του Φεστιβάλ, παράλληλα με τη γεύση και τα σχετικά με αυτή προϊόντα, οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα, για πρώτη ίσως φορά, να έρθουν σε επαφή με μια ξεχασμένη τέχνη που κάποτε ανθούσε στο νησί μας.
Ομολογώ ότι και εγώ εκεί την γνώρισα.
Τη μαχαιροποιία (*)

Ο Στάθης είναι ένας από τους είκοσι περίπου "μαθητές" του Αριστοτέλη (Τέλη) Βλάχου ή Ζλούμη από την Καρυά. Το Δεκέμβριο του 2010, μέσω σεμιναρίων της ΝΕΛΕ, ο Αριστοτέλης δίδαξε την τέχνη που κι εκείνος έμαθε από ένα παλαιότερο, Καρσάνο επίσης τεχνίτη, τον Σταύρο Κατωπόδη.
Στο Φεστιβάλ και στην 1η (και μοναδική έως σήμερα) Έκθεση Λευκαδίτικου (Πορσάνικου) Μαχαιριού που ακολούθησε τον Αύγουστο του 2014, στην αίθουσα "Θ. Στάμος" στην Πλατεία Μαρκά, τέσσερις από αυτούς τους μαθητές, παρουσίασαν τις δημιουργίες τους  με την υποστήριξη του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκάδας. Η έκθεση άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις σε όσους την επισκέφτηκαν.

Ο Στάθης Χαλικιόπουλος διατηρεί το εργαστήριο του στα Περιβόλια Λευκάδας.



Κατά τη διάρκεια της συζήτησης που είχα μαζί του, όταν μου έκανε την τιμή να με δεχτεί εκεί, στο βασίλειο του, μπόρεσα να διακρίνω το πάθος του για αυτή την τέχνη. Αυτό ακριβώς το πάθος που είδε να υπάρχει μέσα στις αριστουργηματικές δημιουργίες των παλιότερων μαχαιροποιών ήταν και η αφορμή να ασχοληθεί με την τέχνη αυτή και να θέσει όλες τις δυνάμεις του στην αναβίωση της.




"Η ανάγκη και το μεράκι των παλιών κατασκευαστών που την βλέπω αποτυπωμένη πάνω στα παλιά μαχαίρια, με παρακίνησαν, μου δημιούργησαν την ανάγκη να ακολουθήσω την ίδια με κείνους πορεία, να νιώσω και εγώ τη συγκίνηση, να μάθω την τέχνη της κατασκευής ενός τέτοιου μαχαιριού." γράφει ο ίδιος στο βιογραφικό του.

Ο Στάθης κατασκευάζει τα μαχαίρια του με τον τρόπο που "χρησιμοποιούσαν οι παλιοί άξιοι Λευκαδίτες μαχαιροποιοί". Το εργαστήριο του διαθέτει όλα εκείνα τα μυστικά εργαλεία που μεταμορφώνουν την λάμα σε έργο τέχνης, κάποια από τα οποία μάλιστα είναι κατασκευασμένα από τον ίδιο και διαμορφωμένα στο προσωπικό στυλ δουλειάς του, αφού κατά την προσωπική μου άποψη, αλλά και δική του, δεν πρόκειται απλά για μια τέχνη, αλλά για μια "καλή τέχνη". Έτσι ως καλλιτέχνης που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να σέβεται την παράδοση που γνώρισε και να την εξελίσσει με τις προσωπικές του "πινελιές".

Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη διακόσμηση των μαχαιριών του και "ψάχνεται" πολύ με τα στιχάκια που θα σκαλίσει επάνω στη λάμα. Θέλει να έχουν την δύναμη και την ένταση εκείνων των παλιών μαχαιριών που με τους στίχους τους  περιέγραφαν  και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του εκάστοτε ιδιοκτήτη τους.

Ο Στάθης αφιερώνει σχεδόν όλο τον ελεύθερο χρόνο του στη δημιουργία μαχαιριών. Κάθε έργο του περνάει από πολλά στάδια, από το σχεδιασμό, την κατασκευή, τη διακόσμηση και σε κάθε ένα από αυτά απαιτούνται πολλές ώρες προσοχής, προσπάθειας και λεπτής δουλειάς. Αλλά είναι μια διαδικασία που τον παθιάζει και το αποτέλεσMα κάθε φορά τον επιβραβεύει ηθικά και συναισθηματικά και του δίνει την δύναμη να συνεχίσει.



Το πάθος του ωστόσο δεν περιορίζεται μόνο στην δημιουργία μαχαιριών-έργων τέχνης. Διακρίνεται και στις προσπάθειες του να συγκεντρώσει περαιτέρω πληροφορίες για την τέχνη του, να την μελετήσει, να την κάνει γνωστή στο νησί, από όπου και ξεκίνησε, αλλά και εκτός νησιού. Στις προσπάθειες του να διαδοθεί και να αποκτήσει ξανά τη φήμη και την αξία που κατείχε, αλλά έχασε στην πορεία των χρόνων.

Θεωρεί πολύ σημαντικό να "περπατά" η παράδοση από γενιά σε γενιά. Να μην χάνεται, να μη θυσιάζεται στο βωμό μιας τάχα εξέλιξης  που δε σέβεται το παρελθόν.
Υποστηρίζει απόλυτα την άποψη του αυτή και αφήνει να φανεί στα λεγόμενα του και η μεγάλη πικρία του για την αδιαφορία που βιώνει σε κάθε προσπάθεια που καταβάλλει να πετύχει τον παραπάνω στόχο του.  

Το καλοκαίρι του 2015 το Λευκαδίτικο Μαχαίρι απουσίαζε από τα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού και αυτό ήταν κάτι που τον πείραξε πολύ.

Δείγμα των έργων του μπορείτε να βρείτε στη σελίδα του: ΧΑΛΙΚΙΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΑ ΜΑΧΑΙΡΙΑ
Στοιχεία επικοινωνίας: +30 6977894256 / +302645026179 
                                    e-mail: stathischalikiopoulos@hotmail.com




(*)
Μαχαιροποιία
Ξεκίνησε στα χρόνια της Ενετοκρατίας(1684-1789).  μέσω του συστήματος των συντεχνιών που εφάρμοσαν οι Ενετοί για την ενίσχυση της οικονομία του νησιού..
Η τέχνη γνώρισε μεγάλη ακμή για περισσότερο από τρεις αιώνες. Tο Λευκαδίτικο μαχαίρι ήταν ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Έγινε γνωστό για την ανθεκτικότητα του, την ευκαμψία του, τη διακόσμηση του, αλλά και τους στίχους που ήταν γραμμένοι επάνω του. Λένε πώς όταν παρέδιδαν το μαχαίρι στον καινούριο κάτοχο έπρεπε να κάνουν επίδειξη κόβοντας μια πρόκα στην μέση.
Τα πρώτα μαχαίρια είχαν πολεμική χρήση όμως αργότερα  κατασκευάστηκαν μαχαίρια και για άλλες χρήσεις όπως χασάπικα αλλά και σπαθιά. Ακόμα και το σπαθί του βασιλιά Όθωνα λέγεται ότι έγινε παραγγελία στην πόλη της Λευκάδας το 1821, ενώ πολλοί ήταν και οι αρχηγοί αντάρτικων ομάδων κατά την διάρκεια του εμφυλίου, που είχαν πάντα πάνω τους ένα Λευκαδίτικο μαχαίρι. Ένας εξ αυτών ήταν ο Ναπολέων Ζέρβας.
Άνθισε ιδιαίτερα στον Πόρο από την οικογένεια  Κατωπόδη και κυρίως από τον Πάνο Κατωπόδη ή Κοτσίνο και από κει έμεινε να τα λέμε και Πορσάνικα.
Ο νόμος του Μεταξά του 1936 που απαγόρευσε την οπλοφορία, ήταν και η αιτία να λήξει άδοξα η περίοδος της ακμής των λευκαδίτικων μαχαιριών. Από τους τελευταίους μαχαιροποιούς, που είχαν απομείνει στην Λευκάδα ήταν ο Σπύρος Αργυρός «Τσιπράκης» από το χωριό Άγιος Ηλίας.
Στη συνέχεια ο Τέλης Βλάχος «Ζλούμης» από την Καρυά, μόλις συνταξιοδοτήθηκε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο νησί άρχισε να κατασκευάζει μαχαίρια Λευκαδίτικα τα οποία πρωτόμαθε όταν ήτανε παιδάκι στην Καρυά από τον μαστρο-Σταύρο τον Κατωπόδη.
Τον Δεκέμβρη του 2010, μέσω της ΝΕΛΕ Λευκάδος, πραγματοποιήθηκε σεμινάριο κατασκευής Λευκαδίτικου μαχαιριού με δάσκαλο τον Τέλη Βλάχο.
Το καλοκαίρι του 2014 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Τέχνης του Δήμου Λευκάδας «Θεόδωρος Στάμος»  Έκθεση Λευκαδίτικου (Πορσάνικου) Μαχαιριού που φιλοξένησε δεκάδες μαχαίρια, όλα μοναδικά, από τέσσερις μαθητές του Τέλη Βλάχου ,τους Λάζαρη Διονύσιο, Ρομποτή Σπυρογιάννη, Πολίτη Φίλιππο και Χαλικιόπουλο Δ. Στάθη.


Η μαχαιροποιία είναι μια τέχνη που αξίζει να διασωθεί και να συνεχιστεί. 
Αποτελεί παράδοση του νησιού μας και χρειάζεται την έμπρακτη υποστήριξη όλων μας. 


Η πρώτη και η τελευταία φωτογραφία του άρθρου είναι από τον προσωπικό λογαριασμού του Στάθη Χαλικιόπουλου στο facebook.

Χρυσούλα Σκλαβενίτη

Νηπιαγωγός με καταγωγή από τη Λευκάδα. Εδώ μέσα κάνω πράξη τα ελάττωμα μου: να φωτογραφίζω, να ερευνώ και να γράφω για το νησί μου, σ΄ ένα μείγμα ρομαντισμού και αυστηρού ρεαλισμού... γιατί πάντοτε ακροβατούσα ανάμεσα σ' αυτά τα δυο.

2 σχόλια:

  1. Άλλη μια πληροφόρηση εκ μέρους σου!!! Σε ευχαριστούμε!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν έχει να κάνει με ενημέρωση! Έχει να κάνει με αγάπη για τόσα που έχει να επιδείξει το νησί μου και που είναι άγνωστα στον πολύ κόσμο!

      Διαγραφή