'Αγιος Νικόλας της Ιράς


"Το παλιό μοναστήρι του Αγίου Νικολάου αποτελεί τόπο προσκυνήματος για όλη τη νότια Λευκάδα και όχι μόνο. Βρίσκεται στο ΝΔ άκρο της Λευκάδας, κοντά στο ακρωτήριο Λευκάτας, που συνδέεται με την αρχαία ποιήτρια Σαπφώ, με τον γνωστό φάρο και λίγα χλμ. μετά την περίφημη παραλία Πόρτο Κατσίκι. Η ονομασία «Ιρά» ή «Νιρά», όπως το προφέρουν οι ντόπιοι, προέρχεται πιθανώς από το ειδωλολατρικό Ιερό του Λευκάτα Απόλλωνα στο απόκρημνο ακρωτήριο Λευκάτας.
Το μοναστήρι χτίσθηκε ίσως λίγο μετά το πέρασμα του λειψάνου του Αγίου Νικολάου και από τη Λευκάδα (1087), καθώς το μετέφεραν οι Σταυροφόροι από τα Μύρα της Μ. Ασίας προς το Μπάρι της Ιταλίας. Ιστορικές πληροφορίες υπάρχουν  για την ανακαίνισή του τον 17ο αι. από τον πρώην Επίσκοπο Παραμυθίας Κλήμη. Αργότερα περιήλθε σε οικογένειες του γειτονικού χωριού Αθάνι, οι οποίες αφιέρωσαν στη Μονή αρκετά κτήματα. Τη διοίκηση της Μονής είχαν οι οικογένειες των κτητόρων.
Πολλές φορές η, δυσπρόσιτη παλαιότερα, Μονή του Αγίου Νικολάου χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας κληρικών. Προσέφερε σπουδαία πνευματική και υλική στήριξη στους κατοίκους της γύρω περιοχής στα χρόνια της ξενικής κατοχής και αργότερα. Στα τέλη του 19ου αι. πραγματοποιήθηκαν σημαντικές ανακαινιστικές εργασίες με την επιστασία του δραστήριου ηγουμένου της Μονής, ιερομονάχου Παγκρατίου Κατωπόδη. Σήμερα θεωρείται γυναικεία μονή εν ενεργεία.
Στο καθολικό της Μονής σώζεται σχεδόν ανέπαφο το καταπληκτικό τέμπλο, έργο του Ανδρέα Μπέτζου (1799). Επίσης, στη Μονή ανήκει η μοναδικής τέχνης εικόνα του Αγ. Νικολάου (1699), διά χειρός Δημητρίου Φώσκαρη. Έξω από το μοναστήρι σώζεται παλιό αλώνι και πέτρινες κυψέλες για μελίσσια, που αφθονούν στην περιοχή, χάρη στο άφθονο θυμάρι που φυτρώνει γύρω.
Πανηγυρίζει κάθε χρόνο στις 10 Μαΐου, εις ανάμνησιν της «παρόδου» (μετακομιδή) του ι. λειψάνου του Αγ. Νικολάου."
( http://www.imli.gr/metropolis/monasteries/monastery_agios_nikolaos/)


Τα τελευταία χρόνια επισκέφτηκα δύο  μοναστήρια στο μικρό νησί της Ύδρας! Και ξαφνικά μου δημιουργήθηκε η απορία, πώς είναι δυνατόν σε ένα τόσο μικρό νησί, να υπάρχουν πέντε μοναστήρια που λειτουργούν έστω και με ένα δύο μοναχούς/μοναχές, ενώ στη Λευκάδα υπάρχει μόνο ένα, αυτό της Φανερωμένης!
Ο προβληματισμός μου  προήλθε  από καθαρή περιέργεια, μιας και γνώριζα ότι υπάρχουν αρκετές ερειπωμένες φυσικά, μονές στο νησί. Βέβαια, θα πρέπει να ομολογήσω, ότι επειδή μου άρεσε πολύ η γαλήνη και ηρεμία των υδραϊκών μοναστηριών..ζήλεψα και ήθελα πολύ να τη βρώ και στο δικό μου νησί! 
Στις δυο και μοναδικές επισκέψεις που έχω κάνει στην Φανερωμένη, παρόλο που δεν είχε πολύ κόσμο, αυτή τη γαλήνη δεν την ένιωσα!

Σε μια ανοιξιάτικη επίσκεψη μου στη Λευκάδα, έπεσα πάνω σε μια ημερίδα με θέμα "Τουρισμός και Ανάπτυξη. Νέες τάσεις και προοπτικές"  Εκεί ο υπεύθυνος Προσκυνηματικού Τουρισμού της Μητρόπολης της Λευκάδος, ανάμεσα στα άλλα ενδιαφέροντα, ανέφερε ότι γίνονται προσπάθειες αναστηλώσεων και επαναλειτουργίας κάποιων μοναστηριών και ότι ήδη στον Άγιο Νικόλα στο Αθάνι βρίσκονται  μοναχές! 
Έτσι λοιπόν το καλοκαίρι, μετά το Φάρο, δεν έχασα την ευκαιρία να επισκεφθώ και τη συγκεκριμένη μονή! Ήμουν σίγουρη ότι εκεί θα έβρισκα αυτό που βρήκα και στα ήσυχα μοναστήρια της Ύδρας. Αυτό,  που για κάποιες στιγμές μου θυμίζει ότι ίσως να υπάρχει Θεός..(μετά, δυστυχώς ή ευτυχώς το ξεχνάω)! 


Στο μοναστήρι γίνονταν οικοδομικές εργασίες ... πίσω από ένα τεράστιο πράσινο πανί.Οι μοναχές μας ενημέρωσαν ότι αναστηλώνονται κάποια από τα κτήρια της μονής για να γίνουν ξενώνες αλλά και κελιά για εκείνες αφού καλά καλά δεν είχαν που να κοιμηθούν. Στο μοναστήρι ήρθαν τέλη Φεβρουαρίου, οπότε πήραν ήδη μια γεύση από τον άγριο....φαντάζομαι...χειμώνα της περιοχής, η οποία είναι εκπληκτικής ομορφιάς με θέα τη θάλασσα στο άνοιγμα του κόλπου της Βασιλικης και τα νότια παράλια του νησιού. 



Οι μοναχές, ευγενικές πάντα, μας άνοιξαν την εκκλησία και το χώρο που κάποτε θα γίνει αρχονταρίκι,  μας έδωσαν πληροφορίες για την ιστορία της μονής, μας πληροφόρησαν για τα προβλήματα που πρέπει να λυθούν για να γίνει η διαβίωση τους εκεί ανθρώπινη, όπως για παράδειγμα η έλλειψη πόσιμου νερού! Ακόμα και χαιρετίσματα μας έδωσαν να δώσουμε σε μοναχές της Ζούρβας της Ύδρας που έτυχε να γνωρίζουν!  
Φύγαμα με τις καλύτερες εντυπώσεις. 
Και προσωπικά εγώ με τη σιγουριά ότι κάθε καλοκαίρι ή και όποτε...θα ξαναγυρίζω εκεί....!


Χρυσούλα Σκλαβενίτη

Νηπιαγωγός με καταγωγή από τη Λευκάδα. Εδώ μέσα κάνω πράξη τα ελάττωμα μου: να φωτογραφίζω, να ερευνώ και να γράφω για το νησί μου, σ΄ ένα μείγμα ρομαντισμού και αυστηρού ρεαλισμού... γιατί πάντοτε ακροβατούσα ανάμεσα σ' αυτά τα δυο.

4 σχόλια:

  1. Θα μου επιτρέψεις να σε επαινέσω και να σε συγχαρώ για την υπέροχη δουλειά σου, για τα θέματα που επιλέγεις, για τις φωτο σου που είναι υπέροχες και τις εξαιρετικές επισημάνσεις και παρατηρήσεις σου!!! Θα μου επιτρέψεις επίσης να σε διορθώσω στην ονομασία του Ακρωτηρίου Λευκάτας και κατ' επέκταση της γύρω περιοχής. Δεν υπάρχει ονομασία «Ιρά»! Ούτε Ακρωτήρι της Ιράς ούτε Αη Νικόλας της Ιράς. Το ορθό είναι της «ΝΗΡΑΣ» ή όπως εξελίχθηκε κατ’ άλλους, της «ΚΥΡΑΣ»! Το μεν ΝΗΡΑΣ προέρχεται από το πρόθεμα ΝΗ-, το οποίο έχει άμεση σχέση με τη θάλασσα και είναι ευνόητο, λόγω της περιοχής. Το δε ΚΥΡΑΣ έχει σχέση με την Σαπφώ, η οποία έπεσε από κει εξ' αιτίας του άτυχου έρωτά της με τον ποιητή Φάωνα. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου, η θεά Αφροδίτη λέγεται ότι ήταν η πρώτη που βούτηξε από τον βράχο της Λευκάδας, θλιμμένη για τον όμορφο Άδωνη και υπήρχε κατά την Μυθολογία Τέμπλο ή Βωμός της Αφροδίτης κοντά ή μέσα στον Ναό του Απόλλωνα, ο οποίος φημολογείται ότι δημιουργήθηκε το 1300 π.Χ.!!!
    Σ’ ευχαριστώ για την φιλοξενία!!!
    Το πρόθεμα ΝΗ. Έχει σχέση με το νερό κυρίως της θάλασσας.
    ΝΗα = (Ναυς),
    ΝΗέω, φορτώνο το πλοίο
    ΝΗιάς, νύφη της θάλασσας
    ΝΗιον (βουνό της Ομηρικής Ιθάκης)
    ΝΗλεύς, ο γιός του Ποσειδώνα
    ΝΗληιάδης, ο Νέστωρ ο γιός του Νηλέα
    ΝΗλήιος, ανήκει στον Νηλέα
    ΝΗμερτής, μία Νηρηίς
    ΝΗός (ναίω), κατοικία των Θεών, Ναός, Τέμπλο ή Βωμός της Αφροδίτης
    ΝΗσαίη, μία Νηριής
    ΝΗρά ή Κυρά, η ονομασία της Σαπφώ από τους Λευκαδίτες=>Κάβος της Νηράς ή Κάβος της Κυράς, έτσι αποκαλούσαν το Ακρωτήρι Λευκάτας.
    ΝΗρεύς, Θεός της Θάλασσας
    ΝΗρηίς, Κόρη του Νηρέα, Κόρες της θάλασσας
    ΝΗρικος (Πόλη της Ομηρικής Ακαρνανίας, μεταξύ Περατιάς και Πογωνιάς, την οποία κατέλαβε ο Λαέρτης, ώστε να την έχει ως προπύργιο από τους Εχθρούς που προέρχονταν από την Ηπειρωτική χώρα, μιας και η Ιθάκη του (σημερινή Λευκάδα) ήταν εύκολα προσβάσιμη από τη στεριά, λόγω αβαθών περιοχών. Ο λόγος που μπήκαν εύκολα και οι Δωριείς και οι Τούρκοι, που μας είχαν κατακτήσει επί 200 χρόνια και μόνη τη Λευκάδα από τα Επτάνησα, ήταν ακριβώς η εύκολη πρόσβαση)
    ΝΗρίτης, Γιός του Νηρέα.
    ΝΗρίτης ή ΝΗρείτης ή ΝΗριτος, κατά τον Θουκυδίδη Κοχύλι
    ΝΗρίτις (Κατά τον Πλίνιο η προϊστορική Λευκάδα, και επί Ρωμαίων)
    ΝΗριτον (βουνό της Ομηρικής Ιθάκης)
    ΝΗσαίη, μία Νηρηίδα
    ΝΗσος (νέω), ΝΗσί,
    ΝΗύς (ναυς, νέω)
    ΝΗχω – ΝΗχομαι, Κολυμπώ
    ΝΗών Κατάλογος (Ο Κατάλογος των Πλοίων κατά τον Όμηρο),

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σας ευχαριστώ πολύ Κε Γαζή για τα καλά σας λόγια, για τις επισημάνσεις και τις χρήσιμες πληροφορίες σας!

      Διαγραφή
  2. Αγαπτή Χρυσούλα, έχει δίκιο ο κ Γαζής. Αυτό το Ιράς άρχισε να εμφανίζεται στις πινακίδες τα τελευταία χρόνια και είναι λάθος. Λάθος είναι νομίζω και το ΚΥΡΑΣ να σχετίζεται με τη ΣΑΠΦΩ. Σχετίζεται με βυζαντινό ναό που υπήρχε πριν τον Αγιο Νικόλαο στη περιοχή
    Γιάννης Κατωπόδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σεευχαριστώ επίσης Γιάννη! Το παρόν κείμενο γράφτηκε μερικούς μήνες πριν ξεκινήσω την έρευνα μου και τις πληροφορίες καθώς και τον τίτλο πήρα από την ιστοσελίδα της Μητρόπολης χωρίς να αναλύσω ή να ερευνήσω περισσότερο! Πλέον στο "Αθάνι" όπου έχω συμπεριλάβει την συγκεκριμένη μονή, έχει εντελώς διαφορετική μορφή και πληροφορίες το κείμενο.

      Διαγραφή