Αυτό το αφιέρωμα στη Λευκάδα, μου ζητήθηκε πριν δυο χρόνια περίπου από τον Σ.Α. διαχειριστή του fylada.gr, μιας εξαιρετικής σελίδας, που δυστυχώς δεν βρίσκεται πια στον αέρα, με την οποία συνεργάστηκα δυόμιση χρόνια. Εκεί μου δόθηκε η ευκαιρία να γράψω για πρώτη φορά κάτι που δεν αφορούσε το νησί μου, με εξαίρεση αυτό το αφιέρωμα που λόγω του όγκου του (γράφω και πολλά, τρομάρα μου), χωρίστηκε σε δυο αναρτήσεις. Εδώ λοιπόν ταξιδεύουμε στη Λευκάδα με το πρώτο μέρος.

Ό, τι πιο δύσκολο έχω κάνει!

Να περιγράψω με λίγα λόγια το νησί μου.

Να βρω λέξεις να ταιριάξω για να περιγράψουν όχι την ομορφιά του, αυτό είναι το απλό, αλλά την αίσθηση του να είσαι εκεί και να μη θες να φύγεις! Τη λαχτάρα να δεις πέρα από αυτό που βλέπεις, να ακούσεις περισσότερα από όσα πιάνει το αυτί σου, να μυρίσεις φύση και λιχουδιές, να γευτείς αλμύρα και λευκαδίτικες γεύσεις, να αγγίξεις βράχο, κύμα, αγριολούλουδο, άμμο.

Η Λευκάδα, το νησί μου!

Ταξιδεύει αιώνες τώρα στα γαλάζια νερά του Ιονίου. Αλλά δεν αφήνει κι από κοντά τη στεριά. Και πήρε κι απ΄ τα δύο,  ισάξια και μοιρασμένα όλα όσα της έμαθαν, και τα κρατά μέχρι σήμερα, στην μουσική, στη γλώσσα, στο χορό, στην καθημερινότητα.  Τόσο το πλεονέκτημά της αυτό, όσο κι ομορφιά της δεν άφησαν κανέναν ασυγκίνητο. Όλοι ήθελαν η Λευκάδα να είναι δική τους.

Και πρώτος ο Οδυσσέας, που λέει κάποιος που την αγάπησε πολύ, ένας Γερμανός, ποιος να το φανταζόταν, ο Γουλιέλμος Δέρπφελντ, ότι ήταν το μυθικό νησί του. Έκανε ανασκαφές στο νησί και είδε και πόσο ταιριάζουν τα υπέροχα μέρη της με εκείνα του μυθικού βασιλείου, και πήρε την απόφαση ότι αυτή είναι η Λευκάδα η Ομηρική Ιθάκη. Κι από τον Όμηρο άλλωστε λένε ότι πήρε το όνομα της, από τη «Λευκή Πέτρη» το νοτιότερο ακρωτήριο της, που γίνεται λευκό μόλις το φως του ήλιου το αγκαλιάσει.

Κι ύστερα κι άλλοι, πολλοί, την ήθελαν στην κατοχή τους. Οι Κορίνθιοι που  έκαναν μεγάλη αποικία στο νησί, κι ο Φίλιππος με το στρατηλάτη γιο του τον Αλέξανδρο, και ο Πύρρος και οι Ρωμαίοι κι οι Βυζαντινοί. Κατάλοιπο αυτών των εποχών ο λόφος του Κούλμου κι η γύρω περιοχή του με αρχαιολογικές ανασκαφές ξανά σήμερα , μετά τις παλαιότερες του Δέρπφελντ. Μάλιστα μόλις πρόσφατα (ξανα)ήρθε στο φως κι ένα θέατρο, το μοναδικό λένε στα Επτάνησα.

Κι ύστερα εκεί κοντά στα 1300 ήρθε η Δύση κι η Λευκάδα άλλαζε και πάλι αφέντάδες. Δόθηκε πεσκέσι  στους Ορσίνι, πάρθηκε με μάχη από τους Ανδηγαυούς κι ύστερα από τους Τόκους. Όλοι άφησαν και κάτι, έτσι για να μείνουν αξέχαστοι στους αιώνες. Ο Ιωάννης Ορσίνι έβαλε τα πρώτα λιθαράκια για να γίνει το κάστρο που βλέπουμε στην είσοδο του νησιού, αυτό που έμελλε να γίνει η πρωτεύουσα του νησιού και να πάρει από τους επόμενους τους Ανδηγαυούς το όνομα Αγία Μαύρα που θα το συντρόφευε μέχρι και τα τέλη του 17ου αι.  Κι οι Τόκοι άφησαν τις Κάτω αλυκές που τις δημιούργησαν γύρω στα 1400 και έκαναν το αλάτι  έναν θησαυρό του νησιού.

Κι ύστερα πέρασαν κι οι Τούρκοι, κοντά 200 χρόνια κι είναι το μοναδικό από τα Επτάνησα που γνώρισε την κυριαρχία τους, και μετά οι Ενετοί κι οι Γάλλοι, οι Ρωσότουρκοι κι οι Άγγλοι, μέχρι που στις 21 Μαΐου το 1864 ενώθηκε με την Ελλάδα.

Να τι ξέρετε ήδη…..

Ξέρετε τις άγριας ομορφιάς, παραλίες της, το Πόρτο Κατσίκι, τους Εγκρεμνούς, το Κάθισμα. Έχετε ακούσει τα διάσημα τουριστικά του θέρετρα, το Νυδρί, τον Σκορπιό, τον κάποτε του Ωνάση, σήμερα του Ριμπολόβλεφ, την καταπράσινη Νικιάνα, τη Βασιλική των surfer , τον γραφικό Άγιο Νικήτα, τα Σύβοτα με τις ψαροταβέρνες τους αλλά και την πόλη, τη Χώρα! Ίσως ακόμα να γνωρίζετε και το πανέμορφο κεφαλοχώρι, την Καρυά και την πλατανοσκέπαστη πλατεία της. Και σίγουρα θα έχετε ακούσει για τους καταρράκτες στο Δημοσάρι, στο Νυδρί, και τα υπέροχα Πριγκηπονήσια της. Θα έχετε κι υπ΄ όψιν σας τις πεντανόστιμες φακές της Εγκλουβής, και σίγουρα το σαλάμι της.

Πάμε τώρα να δούμε και τα άλλα, τα όχι τόσο γνωστά.

Ξέρατε ότι το νησί έχει 16 μουσειακούς χώρους και δυο μεγάλες βιβλιοθήκες;

Οι έξι στεγάζονται στον κτίριο του Πνευματικού Κέντρου στην πόλη της Λευκάδας. Θα τα δείτε όλα, αλλά δώστε προσοχή στο μοναδικό στο είδος του Μουσείο Ενθυμημάτων του Διεθνές Φεστιβάλ Φολκλόρ. Το ΔΦΦ (από το 1962) είναι λέξη συνώνυμη με τη Λευκάδα. Το Φεστιβάλ πραγματοποιείται κάθε Αύγουστο με συμμετέχουσες χώρες από όλο τον κόσμο και αποτελεί μια πανδαισία μουσικής, πολιτισμού και χρωμάτων.

Εκεί να δείτε επίσης το Ιστορικό Κέντρο Λευκάδιου Χέρν, ο μοναδικός στην Ευρώπη χώρος αφιερωμένος στον Εθνικό ποιητή της Ιαπωνίας, που γεννήθηκε στη Λευκάδα.

Οι άλλοι τρεις επίσης στην πόλη. Το Μουσείο Φωνογράφου και το Λαογραφικό Μουσείο του Ορφέα στα στενά της πόλης κοντά στην κεντρική πλατεία, αλλά και η Συλλογή Μεταβυζαντινών Κειμηλίων Επτανησιακής Τέχνης στο κτίριο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης.

Δυο λαογραφικά μουσεία βρίσκονται στην κεντρική Λευκάδα, στην Καρυά κι ένα ακόμη στο χωριό Κάβαλος.

Το μοναστήρι της Φανερωμένης, πολιούχος του νησιού, σε μικρή απόσταση από την πόλη φιλοξενεί το Εκκλησιαστικό και Ναυτικό Μουσείο.

Τέλος το Μουσείο Ελιάς Fabbrica στο Σύβρο, και το επισκέψιμο οινοποιείο Λευκαδίτικη Γη που φιλοξενεί στο χώρο του ένα μικρό μουσείο ελιάς.

Ξέρετε επίσης ότι στη Λευκάδα υπάρχει μια βιβλιοθήκη που είναι βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών και βρίσκεται στο βιβλίο των ρεκόρ Guinness  1994 ως η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη αποκλειστικού θέματος; Είναι η Χαραμόγλειος Ειδική Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη και αξίζει την επίσκεψη σας. Η δεύτερη είναι η Δημόσια, στεγασμένη σε ένα από τα ωραιότερα κτίρια της πόλης στην πλατεία Μαρκά.

Στην πόλη …

Μια περατζάδα στην αγορά της πόλης θα την κάνεις. Η πόλη κρατά τον μεσαιωνικό χαρακτήρα της (η ίδρυση της ανάγεται στο 14ο αι) με την αγορά στον κεντρικό της δρόμο και τη μεγάλη πλατεία και γύρω της ένας μικρός λαβύρινθος από σοκάκια (καντούνια), μικρότερες πλατείες και πολλές εκκλησίες. Εκεί λοιπόν να μπείτε, στον λαβύρινθο και να παρατηρήσετε τα χρώματα την αρχιτεκτονική των σπιτιών που είναι μοναδική και έχει σκοπό την αντισεισμική θωράκιση τους και τη ζωή στις μικρές γειτονιές της.

Μη χάσεις!

Ήδη αναφέραμε το Διεθνές Φεστιβάλ Φολκλόρ. Μην το χάσεις!

Όπως επίσης κι ό,τι εκδήλωση πετύχεις στην οποία θα πάρει μέρος η Φιλαρμονική Εταιρεία Λευκάδας. Ήξερες ότι παιάνισε στην Ένωση των Επτανήσων το 1864 και  στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 και είναι η δεύτερη παλαιότερη στην Ελλάδα; Ε.. μόνο γι΄ αυτό απλά μη τη χάσεις.

Μη παραλείψεις επίσης να πάρεις μέρος σε κάθε εκδήλωση σε όλο το νησί που αφορά παραδοσιακά προϊόντα και έθιμα. Το Φεστιβάλ Γαστρονομίας, στην πόλη που σου «δίνει στο πιάτο» όλες τις νοστιμιές του νησιού, για τις γευτείς. Τη Γιορτή της Φακής στην καρδιά του νησιού, στις 6 Αυγούστου,  στο εκπληκτικής ομορφιάς κεντρικό οροπέδιο του νησιού, το οροπέδιο του Αγίου Δονάτου, δίπλα από το εκκλησάκι του. Ανάμεσα σε αλώνια, πηγάδια και βόλτους ^(*), οι πιο νόστιμες φακές του κόσμου, μαγειρεύονται σε μεγάλα καζάνια και προσφέρονται στον κόσμο με σαρδέλες, ψωμί κι λευκαδίτικο κρασί, πριν στηθεί ένα παραδοσιακό γλέντι που θα σε παρασύρει στο χορό για ώρες. (Φιλική συμβουλή: φέρτε μια ζακετούλα, ίσως και μπουφανάκι, θα χρειαστεί!). Τη Γιορτή του Μελιού, στα χωριά της ΝΔ Λευκάδας, στο Δράγανο. Η περιοχή φημίζεται για το μέλι της κι ο τοπικός σύλλογος φροντίζει να το δείχνει στον κόσμο, με επίδειξη τρύγου, χρήσιμες πληροφορίες, μελένια κεράσματα και φυσικά γλέντι ως το πρωί. Τη Γιορτή της Λαδόπιτας στα Λαζαράτα. Μια πίτα για κάθε περίσταση, για τη χαρά και τη λύπη μα κυρίως για τη νοστιμιά. Λάδι, ζάχαρη και λίγο σιμιγδάλι κι αν φας μια φορά θα θες για πάντα. Τη Γιορτή Ριγανάδας στην Καρυά. Το κολατσιό των χωρικών έγινε «γκουρμέ» και θα μπει στην καθημερινότητα σου, ξερό ψωμί μουσκεμένο σε νερό, λάδι, ξύδι, αλάτι, ρίγανη, (ντομάτα, σαρδέλα ή τυρί, τα συνοδευτικά που επιλέγεις εσύ).

Θα δοκιμάσεις οπωσδήποτε και σουμάδα στα καφενεία στην Κ΄ζούντελη, λίγο έξω από τη Λευκάδα. Δροσερό αναψυκτικό από πικραμύγδαλο και να βουτάς μέσα παξιμάδι…. (Συμβουλή, έχε αντικουνουπικό στην τσάντα σου, να πάς βραδάκι.)

Και μη χάσεις τα πανηγύρια του νησιού φυσικά. Όπου τα βρεις, απλά πήγαινε. Αναφέρουμε απλά αυτό της Αγίας Κυριακής, για να δεις και το υπέροχο, χτισμένο πάνω σε σπηλιά εκκλησάκι απέναντι από το Νυδρί.

Της πίστης …

Ένα πέρασμα από το μοναστήρι της Φανερωμένης θα το κάνεις, πολιούχος και παρηγοριά για τους ντόπιους. Ωστόσο κάνε και τον κόπο να πας και λίγο παρακάτω. Στο νότιο άκρο του νησιού σε περιμένει ο Άγιος Νικόλας της Νηράς. Η ιστορία του χάνεται στους αιώνες. Φιλόξενες καλόγριες θα σε κεράσουν καφέ και λουκούμια και θα σου πουν τα παραμύθια του. Μη παραλείψεις να αγοράσεις χειροποίητα γλυκά του κουταλιού και να επισκεφτείς τις αρχαίες λίθινες κυψέλες, ακριβώς δίπλα από το αλώνι του. Και μετά πήγαινε στο Λιβάδι της Καρυάς στον Αη Γιάννη. Καστρομονάστηρο, κέντρο πολιτισμού και γραμμάτων στα δύσκολα χρόνια. Κι ύστερα στο Ροδάκι, έξω από τα Βουρνικά. Αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και είναι χτισμένο πάνω σε αρχαίο ιερό. Αλλά και άλλα, μη τα χάσεις, τον Αη Γιώργη στο Μαραντοχώρι, την Κόκκινη Εκκλησιά στο Πλατύστομα, τον Ασώματο στη Βαυκερή, τους Αγίους Πατέρες στους Σκάρους. Και ρώτα για τα ξωκλήσια μέσα στα χωριά. Θα ξαφνιαστεί ευχάριστα. Κι όπου δεις ανοιχτή εκκλησία στη πόλη ή στα χωριά ρίξε μια ματιά.

Συνεχίζεται το οδοιπορικό στη Λευκάδα… [εδώ]