Εκκλησίες της Λευκάδας - Άλατρο

Το Άλατρο, λέει η παράδοση, είχε δεκάδες εκκλησίες. Οι μαρτυρίες μιλούν για τουλάχιστον 12. Τέσσερις από αυτές στέκονται ακόμα όρθιες, ενώ τα ερείπια των υπολοίπων βρίσκονται λογγωμένα στο λόφο Πλαγιά πάνω από το χωριό και στη χαράδρα όπου είναι χτισμένο το χωριό. 
  • Μετά το σεισμό του 1783 σε καταγραφή των σπιτιών των οικισμών της Λευκάδας αποδίδονται στο Άλατρο 40 σπίτια και 5 εκκλησίες.
  • Σε απογραφή του 1824 αναφέρονται στο Άλατρο 102 κάτοικοι και  35 σπίτια και 4 ναοί
Τμήμα των τοιχογραφιών στο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου

Οι 4 εκκλησίες που μπορούμε να δούμε σήμερα στο χωριό είναι οι εξής:

Ι.Ν Αναλήψεως Κυρίου


Βρίσκεται στην ανατολική είσοδο του χωριού, δεξιά του δρόμου και φιλοξενεί το νεκροταφείο των Κονιδαραίων.

Είναι μικρό εκκλησάκι που η κτίση του ανάγεται πιθανόν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αν κρίνουμε από την τεχνική των τοιχογραφιών του, που βρίσκονται στην αψίδα του ιερού. Απεικονίζουν την Πλατυτέρα και σειρά Ιεραρχών από κάτω, από τους οποίους ξεχωρίζουν οι Άγιος Βασίλειος και Ιωάννης Χρυσόστομος.


Η κεφαλή της Πλατυτέρας είναι κομμένη από τεχνική δυσκολία, καθώς το χαμηλό ύψος της κόγχης και η βαθειά καμπή της εμπρός δεν επέτρεψαν την απόδοση όλης της εικόνας. (1, σελ. 153)

Η εκκλησία ανακαινίστηκε πρόσφατα. 

Το ξύλινο τέμπλο της Ανάληψης
Το σημερινό του τέμπλο είναι ξύλινο και έχει αντικαταστήσει παλαιότερο τοίχινο.

Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος (Ριγανάς)

Το εκκλησάκι πριν την πρόσφατη ανακαίνισή του

Το εκκλησάκι μετά την ανακαίνισή του
Μικρός ναός που βρίσκεται ανατολικά του χωριού, κοντά στα αλώνια και έχει απεριόριστη θέα προς την πεδιάδα του Νυδριού, τα νησάκια και τις απέναντι ακτές.

Η κτίση του ανάγεται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας στο νησί.

Είναι ένα μικρό μονόχωρο κτίσμα με σαμαρωτή ξύλινη κεραμοσκεπή που αντικατέστησε παλαιότερη και ψηλότερη, καταστρέφοντας τμήμα των τοιχογραφιών (η σκεπή αυτή ανακαινίστηκε εκ νέου πρόσφατα, προκαλώντας επίσης ζημιές στις τοιχογραφίες). Οι εσωτερικές διαστάσεις του ναού είναι 6.70 x 3 και ύψος 2,50μ. Το τοίχινο τέμπλο του 3 x 2,20 μ. ύψος έχει δυο θύρες, της Πρόθεσης και της Ωραίας Πύλης, χωρίζοντας το ιερό από τον υπόλοιπο ναό. 


Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες σε αρκετά ταλαιπωρημένη μορφή μιας και έχουν υποστεί κάμποσες ζημιές από τις ανακαινίσεις. Αποτελούν ένα από τα ελάχιστα δείγματα συνόλων μεταβυζαντινών τοιχογραφιών στο νησί.

Χρονικά τοποθετούνται στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα ή στις αρχές του 18ου και είναι άγνωστων ζωγράφων. Ο Ροντογιάννης στο έργο του Χριστιανική Τέχνη στη Λευκάδα, πιστεύει ότι η τοιχογράφηση του ναού είναι έργο δυο τουλάχιστον ζωγράφων, (2, σελ. 79).

Τοιχογραφίες Ιερού: Στη μεγάλη κόγχη η Πλατυτέρα με το μικρό Χριστό και κάτω από αυτή οι Ιεράρχες που δύσκολα διακρίνονται από τη φθορά ο Άγιος Βασίλειος και ο Άγιος Αθανάσιος. Στην κόγχη της Πρόθεσης η Άκρα Ταπείνωση με την επιγραφή "Η Αποκαθήλωσις". Δεξιά της Πρόθεσης ο Άγιος Ρωμανός και δεξιά της μεγάλης κόγχης ο πρωτομάρτυρας Στέφανος.
Στη βόρεια πλευρά του Ιερού διακρίνεται ο Άγος Πέτρος ο Ελεήμονας και το "Όραμα του Αγίου Πέτρου Αλεξανδρείας"

Οι άλλοι τοίχοι του ναού παρουσιάζουν πλήθος εικόνων αγίων και παραστάσεων σε δύο ζώνες.

Το τέμπλο του είναι χτιστό και κατά πάσα πιθανότητα είναι το αρχικό του ναού. Σε αυτό υπάρχουν τοιχογραφημένα τα δεσποτικά, επάνω οι Απόστολοι και κάτω γεωμετρικά και φυτόμορφα σχέδια. (1, σελ. 147)

Είναι ιδιοκτησίας Κονιδάρη. (2, σελ 76)

Ανακαινίζεται, όχι με τον καλύτερο τρόπο, τα τελευταία χρόνια. 

Άγιος Νικόλαος

Εκκλησάκι στα δυτικά του χωριού.Ανήκει στις οκογένειες Καββαδία ( Βελετζαίοι) και Κατεπόδη (Καραπαναίοι).

Η κτίση του τοποθετείται στα χρόνια της τουρκοκρατίας. 

Έχει τοιχογραφίες στην κόγχη του Ιερού Βήματος όπου εικονίζεται η Πλατυτέρα, σε στάση εντελώς μετωπική. Η Θεοτόκος κρατά τον μικρό Χριστό μέσα στο εγκόλπιο. Κάτω διακρίνονται οι 4 Ιεράρχες, δεξιά το Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Ιάκωβος ο Αδερφοθεός και αριστερά ο Άγιος Βασίλειος και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. 

Οι τοιχογραφίες αυτού του ναού είναι ιδιαίτερης τεχνοτροπίας και διαφέρουν από άλλες του νησιού. Τα χαρακτηριστικά της Παναγίας είναι ιδιαίτερα έντονα με γωνιώδη πρόσωπο, εξαιρετικά μεγάλα μάτια και στρογγυλά με τα μαύρα τόξα των φρυδιών να φτάνουν ως την άκρη της μύτης. Χαρακτηριστική είναι μια μαύρη πινελιά κάτω από τα μάτια. Πρόκειται για τοιχογραφίες πιθανόν του τέλους του 16ου αιώνα ή των πρώτων δεκαετιών του 17ου και από τις παλαιότερες του νησιού. (2, σελ. 57)

Το τέμπλο του είναι νεώτερο και το ιερό του είναι κατασκότεινο γιατί δεν φωτίζεται από πουθενά.

Ο ναΐσκος ανακαινίστηκε πρόσφατα. 

Ι. Ν. Υπαπαντής Κυρίου 


Ενοριακός ναός στο κέντρο του χωριού δίπλα στο σχολείο, τη βρύση και τον περίφημο πλάτανο. Ήταν το νεκροταφείο των Σολδάτων και των Μαυροκεφαλαίων. 

  

Στα εκκλησάκια που ακολουθούν δεν έχω μπορέσει να βρω τα ερείπια τους. Μου τα ανάφερε προφορικά η κα Αλτάνη Σολδάτου της οποία ευχαριστώ θερμά.

Άγιοι Απόστολοι

Ερειπωμένο εξωκκλήσι στο λόφο πάνω από το χωριό προς το Λαϊνάκι.

Άγιος Δημήτριος

Κατερειπωμένο εκκλησάκι, στο λόφο πάνω από το χωριό κοντά στο σημείο που έγινε η μάχη της Λευκάδας

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος 

Ερειπωμένο εκκλησάκι σε ύψωμα πάνω από το χωριό.

Άγιος Κωνσταντίνος

Ερειπωμένος, αποτελούσε ενοριακό ναό.

Αγία Μαρίνα

Τοποθεσία με αμπέλια, που υπήρχε παλιά εκκλησάκι που έδωσε το όνομα στην τοποθεσία και μάλιστα αποτελούσε και ενορία.

Παναγία Θεοτόκος

Εκκλησάκι ερειπωμένο μέσα στο χωριό. 
Ίσως να πρόκειται για την εκκλησία της Κοίμησης που αναφέρεται σε κατάσταση εκκλησιών και ιερέων από το 1837 μέχρι το 1856 με ιερέα τον Μάρκο Σολδάτο.



Πηγές:

1) Χ. Σολδάτος: "Χριστιανική Ζωγραφική (Η μεταβυζαντινή και Επτανησιακή Τέχνη στις εκκλησίες και τ μοναστήρια της Λευκάδας - 15ος - 20ος αι.)", ΕΛΜ, Αθήνα, 1999

2) Π.Γ.Ροντογιάννη: "Η Χριστιανική Τέχνη στη Λευκάδα", ΕΛΜ, Αθήνα 1974

Δείτε ακόμα για το Άλατρο:
Τοπωνύμια της Λευκάδας - Άλατρο
Άλατρο, στα μονοπάτια της εγκατάλειψης
Άλατρο, το αθέατο χωριό

Χρυσούλα Σκλαβενίτη

Νηπιαγωγός με καταγωγή από τη Λευκάδα. Εδώ μέσα κάνω πράξη τα ελάττωμα μου: να φωτογραφίζω, να ερευνώ και να γράφω για το νησί μου, σ΄ ένα μείγμα ρομαντισμού και αυστηρού ρεαλισμού... γιατί πάντοτε ακροβατούσα ανάμεσα σ' αυτά τα δυο.

6 σχόλια:

  1. Αλατρο αγαπημενο χωριο και περηφανη για αυτο...καταγωγη παππους μ Νικολαος Σολδατος (πετρακιας)&Αλτανη Σολδατου Κονιδαρη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Επιεικήςο ο χαρακτηρισμός σου για το εκκλησάκι του Αγ.Ιωάννη το Ριγανα, "Ανακαινίζεται, όχι με τον καλύτερο τρόπο, τα τελευταία χρόνια. " ....μερικές φορές καλύτερα να τα αφήνουν όπως έχουν !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Χρυσουλα Σκλαβενιτη μπραβο για την προσπαθεια σου ειμαστε περηφανοι γ εσενα να συνεχιζεις παντα με επιτυχιες !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αν δεν είχα βοήθεια αό ανθρώπους που αγαπούν τα χωριά τους, δεν θα είχα καταφέρει τίποτα! Σε ευχαριστώ αγαπημένο κορίτσι!

      Διαγραφή