Η λαϊκή ιατρική ιδιαίτερα στα χωριά ήταν πολύ διαδεδομένη. Ξεματιάστρες, ξορκίστρες, παπάδες, είχαν τον κύριο λόγο στον πόνο των ανθρώπων. Προλήψεις, ξόρκια, βασκαντήρες, αμποδέματα, βότανα κ.λπ. ήταν τα "φάρμακα" της εποχής για κάθε είδους περιστατικό από το πιο απλό μέχρι το πιο σοβαρό.

Που να βρουν γιατρό άλλωστε;

Η λαϊκή ιατρική στη Λευκάδα, έχει μελετηθεί από τον μεγάλο δάσκαλο και λαογράφο Πανταζή Κοντομίχη που έχει γράψει το ομώνυμο βιβλίο και αναλύει λεπτομερώς κάθε πτυχή της. Ο κύριος όγκος του όγκου του αφορά 6 κώδικες, βιβλία δηλαδή, με συνταγές λαϊκογιατρών.

Τέτοιοι υπήρχαν σε όλα τα χωριά της Λευκάδας και στην πόλη. Λίγοι όμως ήταν οι φημισμένοι που γιάτρευαν ακόμα και επιστήμονες γιατρούς. Οι πιο συστηματικοί κρατούσαν και βιβλίο με γιατροσόφια και ενθυμήματα που τόβρισκαν απ΄τον πατέρα ή τον παππού τους. Γιατί η γιατρική πήγαινε κληρονομικά, από παιδί σ΄ αγγόνι. Στα βιβλία αυτά υπήρχαν και ξόρκια γραμμένα κάτω από τα γιατροσόφια, σαν απαραίτητο συμπλήρωμά τους. 

Σε πολλές περιπτώσεις το ιατρικό επάγγελμα ασκούσαν οι κληρικοί. Για παράδειγμα ο παπά Θωμάς Γαζής από το Νιχώρι, ο παπά Μανώλης Φουρλάνος από τα Βουρνικά, ο παπά Άνθιμος, επίσης από τα Βουρνικά.  Όλοι είχαν και από ένα βιβλίο με γιατροσόφια. Τα κείμενα τους έχουν έντονο λαϊκό χρώμα και δίνουν επίσης πολλά στοιχεία για το γλωσσικό ιδίωμα της Λευκάδας της εποχής τους. Τα κείμενα είναι ανορθόγραφα και πολλές λέξεις προσαρμόζονται απ΄ τη λόγια γλώσσα στη σύγχρονη. Σε πολλές περιπτώσεις είναι ολοφάνερη και η Δυτική και κυρίως Ιταλική επίδραση.

Από τους πιο φημισμένους λαϊκογιατρούς της νότιας Λευκάδας ήταν και ο παπά Χρίστος Ρομποτής από το Αθάνι. 

Ο παπά Χρίστος ήταν ο πατέρας το παπά Γαβρίλη, ηγούμενου της Φανερωμένης. Κατάγονταν από το Αθάνι. Εκτός από τη φήμη του λαϊκογιατρού είχε και αυτή του μυστηριώδους εξορκιστή. Μάλιστα λένε ότι όταν κάποτε το Αθάνι υπέφερε από ανομβρία, θεωρήθηκε εκείνος υπεύθυνος μιας και ήταν "Μάγος". Έτσι οι χωριανοί μάζεψαν ξύλα και τα ΄βαλαν γύρω από το σπίτι του για να το κάψουν μαζί με αυτόν και την οικογένεια του. Τότε οι κόρες του πέταξαν από το παράθυρο τη "Σολωμονική" και αρκέστηκαν να κάψουν το βιβλίο. Πολλές από τις συνταγές του βιβλίου του τις είχε πάρει από κάποιον "Ηνωμενοπολίτη"*, που είχε φυγοδικήσει στην Πρέβεζα, όπου γννωρίστηκε με έμπειρο "στα τοιαύτα" Τούρκο. 

Το βιβλίο με τις συνταγές του, το βιβλίο "των ευχών και γιατροσοφιών" του παπά Ρομποτή, ο Κοντομίχης το πήρε σαν αντίγραφο από τον φίλο του, δικηγόρό, Νίκο Κατηφόρη. Το αρχικό χειρόγραφο φέρεται να το είχε ο γιος του παπά, Γαβρίλης στη Φανερωμένη και μετά το θάνατο του να το βρήκε ο διάδοχός του παπά Γεωργάκης.

Το βιβλίο έχει 100 σελίδες και αποτελείται από δυο συνεραμμένα τετράδια. Του λείπουν 6 σελίδες (4η, 5η, 8η, 9η, 14η και 15η), και έχει 3 λευκές (45η, 46η, 51η). 

Το πρώτο τμήμα του κώδικα φτάνει ως τη σελίδα 31, περιέχει τρεις μακροσκελείς "ευχές εις πνεύματα πονηρά κα προς εκάστη ασθένεια" και τελειώνει με τη φράση: "Τέλος των ακαθάρτων πνευμάτων δια πάσαν ασθένειαν" Το δεύτερο περιλαμβάνει 11 ξόρκια, 4 "ευχές" και 114 γιατροσόφια.

Χωρίς αμφιβολία οι "ευχές" του κώδικα αποτελούν μια "Σολωμονική" (με την έννοια ότι περιέχουν μαγικές επικλησεις). Στη σελίδα 50 είναι χαραγμένες δυο σφραγίδες σε σχήμα σταυρού σε τέσσερα τήματα, ενώ περιέχονται αλλού και άλλες ακαταλαβίστικες σφραγίδες ή φράσεις.  Οι ευχές του είναι γραμμένες στη γλώσσα των ψαλμών και των εκκλησιαστικών ευχολογίων με πολλές ασυνταξίες και ασάφειες που δικαιολογουντα υπό την έννοια ότι γράφτηκαν από μνήμης ή από παλιά χειρόγραφα που είχαν επίσης πολλά λάθη. Τα κείμενα είναι εντελώς ανορθόγραφα και συμπεριλαμβάνουν λέξεις από την σύγχρονη γλώσσα (της εποχής). 

Στις ευχές γίνεται επίκληση εκατοντάδων αγίων και καταστάσεων αγιοσύνης (Σταύρωση, Ανάσταση, Ανάληψη κ.λπ) για την εκδίωξη των πονηρών πνευμάτων και τη λύτρωση των αρρώστων. Επίσης γίνεται συχνά επίκληση στη Σελήνη και τον Ήλιο. Είναι έντονη η εξουσιαστική δύναμη του "μάγου" με προστακτικές εκφράσεις όπως "Σας ορκίζω", "Σας επιτιμώ", "Σας αναθεματίζω" κ.λπ. 

Τον κώδικα του παπά Ρομποτή μπορεί να τον βρει κανείς στο βιβλίο του Πανταζή Κοντομίχη "Η λαϊκή ιατρική στη Λευκάδα", εκδόσεις Γρηγόρη στις σελίδες 219 - 267, που αποτελεί και την πηγή των παραπάνω πληροφοριών.