Ο Άη Γιάννης στο Ροδάκι

Νοτιοανατολικά του χωριού Βουρνικάς, στη θέση Ροδάκι, βρίσκεται το καθολικό της Ι. Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.



Στην περιοχή έγιναν ανασκαφές από τον Wilhelm Dörpfeld, το 1905.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του, ο ναός του Αγίου Ιωάννη, είναι χτισμένος στο δάπεδο αρχαίου δωρικού ναού, αγνώστου γυναικείας θεότητας. ο οποίος ήταν μεγαλύτερος από το ναό του Ηφαίστου στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας αλλά και του Ποσειδώνα στο Σούνιο και λειτουργούσε μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Αν και δεν υπάρχει κανένα εύρημα που να δίνει ενδείξεις για τη θεότητα στην οποία ήταν αφιερωμένος, θεωρήθηκε ότι πρόκειται για ναό της θεάς Δήμητρας, σύμφωνα με την αντίληψη των χωρικών τότε, που "προέκυψε πιθανώς εκ της υπάρξεως των σιδηρών υνίων (γενιών) τα οποία φυλάσσονται εις τον ναό". Πλέον φυσικά αυτά τα ευρήματα δεν υπάρχουν στην εκκλησία, όμως η ντόπια παράδοση για αυτά έχει παραμείνει, λέγοντας μάλιστα ότι ήταν φτιαγμένα από χρυσό.








Η παράδοση που υπάρχει ακόμα και σήμερα, είναι ότι όποιο άτεκνο ζευγάρι, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας προσπαθήσει να "κολλήσει" ένα μικρό κέρμα στην εικόνα του αγίου, και τα καταφέρει, σύντομα θα αποκτήσει παιδί και μάλιστα αγόρι. Γι΄ αυτό και η τοπική λαϊκή παράδοση δίνει στον άγιο στο Ροδάκι το όνομα "Σερνικάρης".

Η εκκλησία είναι χτισμένη από πολλά κομμάτια του αρχαίου ναού, τα οποία μπορεί να διακρίνει κανείς τόσο στο εξωτερικό (τοιχοποιία) , όσο και στο εσωτερικό διάκοσμό της. Η Αγία Τράπεζα είναι τοποθετημένη πάνω σε κιονόκρανο του αρχαίου ναού (του 5ου ή 6ου αιώνα), όπως και η Ιερά Πρόθεση (Ιερό Βήμα).









Στο ιερό υπάρχουν επίσης τοιχογραφίες εξαιρετικής τεχνοτροπίας, που έχουν διατηρηθεί σε ικανοποιητική κατάσταση. Από αυτές η Ανάληψη και οι Ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος, καθώς και τα στηθάρια με τους προφήτες, μπορούν να αναχθούν στο β΄ μισό του 17ου αιώνα, ενώ οι υπόλοιπες είναι πιθανόν του 18ου αιώνα.(1 σελ 23)








Ο ναός χτίστηκε το 1654 από τον Ιερομόναχο Μητροφάνη Χαμοσφακίδη, (σε θέση παλαιότερου βυζαντινού(1 σελ 49)), όπως αναφέρει σε έγγραφο της 15ης Μαρτίου του 1654: "...ο τόπος που έκτισα τον αυτόν Ναόν είναι εδικός μου, ήγουν πατρογονικός μου με τα περίγυρα και χωράφια όπου ηβρίσκονται ολόγυρα, την οποία έκτισα με το πράμα μου και με βοήθεια των χριστιανών....". (2 σελ317)
Αρχικά χτίστηκαν επίσης τρία κελιά και οικίσκοι και στη συνέχεια στήθηκε η μονή στην οποία έγινε ο ίδιος ηγούμενος. Στη μονή πρόσφερε ο ίδιος μια σειρά κτημάτων σε διάφορες τοποθεσίες  γύρω από το ναό και στην ευρύτερη περιοχή.
Στη συνέχεια (1660) ο αδερφός του κτήτορος, επίσης ιερομόναχος, Γερμανός Χαμοσφακίδης, αφιέρωσε κι άλλα κτήματα στο ναό, όπως επίσης και ο ανιψιός του το 1670 πρόσφερε κτήματα και ζώα στη μονή,
Στα τέλη του 18ου αιώνα η μονή περιέρχεται στο Δημόσιο, και στις 3 Μαΐου 1797 , με θέσπισμα του τότε Γενικού Προνοητού Θαλάσσης Καρόλου Ουϊδμαν, γίνεται μετόχι της Μονής Ασωμάτων της Βαυκερής, "λόγω της αθλίας καταστάσεως εις ην ευρίσκετο".(2 σελ319)
Το 1803 ο τελευταίος απόγονος των Χαμοσφακίδων, Μιχαήλ, ζήτησε την επιστροφή της Μονής "... ότι αυτή τω ανήκε Πατρωνομικώ δικαιωμάτι", βασιζόμενος στο αρχικό έγγραφο του κτήτορος του ναού Μητροφάνη Χαμοσφακίδη που ανέφερε: "Ο αυτός Ναός του Αγίου Ιωάννου να αγρικιέται Ιούς Πατρονάτο(*) ήγουν να είναι εις την εξουσίαν των αδερφιών μου και κληρονόμων τους των Χαμοσφακιάδων. Να είναι πάντα εις το ποσέσο(*), μην ημπορώντας να τους κάνη κανείς διαφορά το κάθε καιρό, μόνον να ξακολουθά εις την γενεάν μου και βεβαιόνω με το ίδιον μου χέρι". Η αίτηση του όμως απερρίφθη και παρέμεινε μετόχι της Μονής των Ασωμάτων.







Για τη συντήρηση και την ολική αποκατάσταση το Ιερού Ναού και του γύρω χώρου, γίνεται σήμερα προσπάθεια από τον σύλλογο Βουρνικιωτών Λευκάδας "Ο Άϊ Γιάννης στο Ροδάκι".
Στον εξωτερικό χώρο του τείχους του ναού υπάρχει μεγάλο πλάτωμα με βελανιδιές και πουπάκια που φιλοξενεί διάφορες εκδηλώσεις, μετά τα μυστήρια, καθώς και λαϊκό γλέντι που διοργανώνει ο σύλλογος κάθε Αύγουστο. Επίσης στο Ναό πραγματοποιούνται Ιερές Ακολουθίες στις 8 Μαϊου και στις 26 Σεπτεμβρίου στην εορτή και τη μετάσταση του Αγίου αντίστοιχα, τον Αύγουστο και τη Μεγάλη Εβδομάδα.






Υπάρχει μια τοπική παράδοση που σχετίζεται με το μοναστήρι και τον Άγιο

"Η λιθιά που γκρεμιζόταν τη νύχτα"
Ένας χωρικός, που τα χωράφια του συνορεύανε με τα κτήματα του Αγ Ιωάννου, επήγαινε τη νύχτα κρυφά και έφτιαχνε λιθιά, κλέβοντας σιγά σιγά και λίγο λίγο από τα χωράφια του αγίου. Εκεί όμως που έκανε αυτό, άκουσε μια φωνή να του λέει: "Αυτό που κάνεις δεν είναι καλό πράμα" Και κάθε πρωί η λιθιά βρισκότανε γκρεμισμένη. Αυτός όμως επέμενε. Κάποιο σούρουπο που έφτιαχνε πάλι τη λιθιά, έμεινε παράλυτος.(3 σελ295)



* Ιούς πατρονάτο = πατρωνικό δικαίωμα
   Ποσέσο = κατοχή







Πηγές:
http://www.1654.gr/
1) Η χριστιανική Τέχνη στη Λευκάδα 15ος - 19ος αιώνας (Πρακτικά Γ΄Συμποσίου της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών) Λευκάδα 8 - 9 Αυγούστου 1998  Αθήνα 2000
2) Κωνστ. Γ. Μαχαιρά Ναοί και Μοναί Λευκάδος   Αθήνα 1954
3) Πανταζής Κοντομίχης Λαογραφικά Σύμμεικτά Λευκάδας ΓΡΗΓΟΡΗ



Το κείμενο αναρτήθηκε στο http://www.mylefkada.gr που ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία!

Χρυσούλα Σκλαβενίτη

Νηπιαγωγός με καταγωγή από τη Λευκάδα. Εδώ μέσα κάνω πράξη τα ελάττωμα μου: να φωτογραφίζω, να ερευνώ και να γράφω για το νησί μου, σ΄ ένα μείγμα ρομαντισμού και αυστηρού ρεαλισμού... γιατί πάντοτε ακροβατούσα ανάμεσα σ' αυτά τα δυο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου